22 Μαΐου - Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας

Η Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας καθιερώθηκε το 1993 από τα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό να εορταστεί η πλούσια ποικιλομορφία ζωής στη Γη και να αναδειχθεί η αξίας της για τον πλανήτη μας. Κύριο θέμα φέτος είναι η Βιοποικιλότητα του Δάσους.

Παρά το γεγονός ότι έχουν καταγραφεί περίπου 1.8 εκατομμύρια είδη χλωρίδας και πανίδας σε στεριά και θάλασσα, εκτιμάται ότι μπορεί να υπάρχουν από 2 έως 100 εκατομμύρια είδη.

Σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας σταθερά φθίνουσας πορείας της βιοποικιλότητας με δυσμενείς συνέπειες για το φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη ευημερία. Υπάρχουν 16.928 καταγεγραμμένα είδη ζώων και φυτών που...
απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση, ενώ υπολογίζεται ότι ο ρυθμός εξαφάνισης των ειδών είναι μεταξύ 1.000 και 10.000 φορές υψηλότερος από το φυσικό λόγω της αυξημένης ανθρώπινης δραστηριότητας.

Τι είναι η βιοποικιλότητα;

Με τον όρο βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα αναφερόμαστε στην ποικιλία των μορφών της ζωής, δηλαδή στα διάφορα φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς, στα γονίδια που αυτοί περιέχουν και τα οικοσυστήματα που αυτοί σχηματίζουν.

Γιατί είναι σημαντική η βιοποικιλότητα;

Η βιοποικιλότητα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ζωής πάνω στη Γη, παρέχοντας στον άνθρωπο και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς τη δυνατότητα προσαρμογής σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Επηρεάζει τη λειτουργία και τη δυναμική των οικοσυστημάτων και, ως αποτέλεσμα, ζωτικής σημασίας υπηρεσίες και αγαθά από τα οποία εξαρτάται η υγεία και η ευημερία όπως η διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους, η παραγωγή τροφίμων, η ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων, η ποιότητα της ατμόσφαιρας, η παραγωγή φαρμάκων και η ρύθμιση του κλίματος. Επίσης, η βιοποικιλότητα στηρίζει πλήθος οικονομικών δραστηριοτήτων όπως γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, οικοτουρισμός, κ.ά.

Η τεράστια βιοποικιλότητα που υπάρχει σήμερα και εξασφαλίζει την οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας χρειάστηκε δισεκατομμύρια έτη για να δημιουργηθεί, ενώ κινδυνεύει να καταστραφεί σε λίγες εκατοντάδες, αν όχι δεκάδες έτη.

Γιατί απειλείται η Βιοποικιλότητα;

Η απώλεια της βιοποικιλότητας που παρατηρείται σήμερα στον πλανήτη, οφείλεται στο γεγονός ότι ο εντατικός ρυθμός εκμετάλλευσης της φύσης από τον άνθρωπο δεν συμβαδίζει με το ρυθμό εξέλιξης και ισορροπίας της φύσης.

Βασικές αιτίες για τη μείωση της βιοποικιλότητας είναι:

• Η καταστροφή και η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων (δάση, υγρότοποι, θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα).

• Η ρύπανση του περιβάλλοντος (του αέρα, του νερού και του εδάφους καθώς και των οργανισμών).

• Η ερημοποίηση των εδαφών.

• Η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων (συστήματα εντατικής γεωργικής παραγωγής, ανεξέλεγκτη δόμηση, κ.ά.).

• Η εξάπλωση ξενικών ειδών.

• Η κλιματική αλλαγή.

Διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας

Οι στόχοι για μείωση του ρυθμού απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010, που υιοθετήθηκαν από τα Κράτη-Μέρη της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα το 2002 και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δυστυχώς δεν επιτεύχθηκαν.

Έτσι, στη 10η Συνδιάσκεψη των Κρατών Μερών της Σύμβασης, που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο 2010 στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας υιοθετήθηκε νέο 10ετές σχέδιο για τη σωτηρία της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, το οποίο - εφόσον εφαρμοστεί - θα αποτρέψει τη μαζική εξαφάνιση ειδών και θα αναχαιτίσει την υποβάθμιση του πολύτιμου φυσικού πλούτου. Για το θαλάσσιο περιβάλλον, μεταξύ άλλων, οι κυβερνήσεις έθεσαν ως στόχο να σταματήσει η υπεραλίευση και να τεθεί υπό καθεστώς προστασίας το 10% θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών.

Επίσης, την 3 Μαΐου 2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νέα στρατηγική για την προστασία και τη βελτίωση της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη ως το 2020. Η στρατηγική περιλαμβάνει έξι στόχους, οι οποίοι σύμφωνα με την Επιτροπή θα αντιμετωπίζουν τις βασικές δυνάμεις που ευθύνονται για την απώλεια της βιοποικιλότητας και θα διασφαλίζουν τη συμβολή της ΕΕ στην καταπολέμηση της απώλειας της βιοποικιλότητας σε όλο τον κόσμο.

Βιοποικιλότητα στην Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι χώρα προικισμένη με ιδιαίτερη βιολογική κληρονομιά. Το φυσικό περιβάλλον στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από πλούσια χλωρίδα και πανίδα, καθώς και από μεγάλη ποικιλία τοπίων και οικοσυστημάτων χερσαίων, υγροτοπικών, παράκτιων και θαλάσσιων.

Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 5.500 είδη χλωρίδας ανώτερων φυτών, 2.000 είδη μυκήτων, περισσότερα από 440 είδη πουλιών, 115 είδη θηλαστικών, χωρίς τα οικόσιτα, 86 είδη ερπετών και αμφιβίων, 110 είδη ψαριών γλυκού νερού, 230 είδη πεταλούδας, 447 είδη θαλασσινών ψαριών και 1.160 είδη θαλασσινών μαλακίων. Ο συνολικός πλούτος της ελληνικής πανίδας απαρτίζεται από 30.000 έως 50.000 είδη σπονδυλοζώων και ασπόνδυλων.

Δυστυχώς όμως και στη χώρα μας υπάρχουν πολλά είδη ζώων και φυτών που απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση, όπως η Μεσογειακή φώκια, το κόκκινο ελάφι, το τσακάλι, ο Μαυρόγυπας, η καφέ αρκούδα και το θαλάσσιο φυτό Pocidonia oceanica.

Με σκοπό την προστασία της βιοποικιλότητας, η Ελλάδα έχει ορίσει 419 προστατευόμενες περιοχές που συμπεριλαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Νatura, οι οποίες καταλαμβάνουν πλέον 27% της χερσαίας και 6% της θαλάσσιας έκτασης της. Πολλές από αυτές είναι ήδη προστατευόμενες από την ελληνική νομοθεσία και άλλες από διεθνείς συνθήκες, όπως αυτή του Ραμσάρ.

Ωστόσο, αποτελεσματική προστασία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων, κυβερνητικών και παραγωγικών φορέων και απλών πολιτών, για τη σημασία της βιοποικιλότητας και την ανάγκη διατήρησης της.

Για το λόγο αυτό, πρέπει όλοι να ενδιαφερθούμε, να γνωρίσουμε καλύτερα το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας και να αναλάβουμε δράση για τη Βιοποικιλότητα ώστε να τη διαφυλάξουμε και για τις επόμενες γενιές.