Τα παλιά ξύλινα σκαριά πεθαίνουν στη στεριά

ΕΞΑΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΣΚΑΦΗ

Η οικονομική κρίση, απουσία κινήτρων και κοινοτικές οδηγίες για απόσυρση των αλιευτικών σκαριών έχουν αναγκάσει πολλούς από τους αλιείς να οδηγήσουν τα σκάφη τους σε διάλυση. Περίπου 10.000 έχουν καταστραφεί από το 1991 και μετά. «Μέσα στα επόμενα 10 χρόνια δεν θα έχει απομείνει σχεδόν κανένα», εκτιμούν οι ειδικοί.

Στην Ελλάδα, ένα παλιό, ξύλινο σκάφος 20 μέτρων με πανιά και μηχανή 120 αλόγων έχει το ίδιο τεκμήριο με ένα 20μετρο πλαστικό με μηχανή 3.000 αλόγων, γεγονός που κάνει ασύμφορη τη διατήρησή του

Με αφανισμό κινδυνεύουν τα παραδοσιακά ελληνικά σκάφη που...
κουβαλούν στα πανιά και τα ξύλινα σκαριά τους μια ιστορία αιώνων.

Η οικονομική κρίση, η απουσία επαρκών κινήτρων, η εξαφάνιση των καρνάγιων και των καραβομαραγκών, καθώς και οι επιταγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απόσυρση των αλιευτικών σκαφών οδηγούν σε μαρασμό την ελληνική παραδοσιακή τέχνη της ναυπηγικής, γεμίζοντας τα λιμάνια με εισαγόμενα, πλαστικά σκάφη.

«Από το 1991 η Ε.Ε. δίνει γενναία κίνητρα για τον περιορισμό του αλιευτικού στόλου στην Ευρώπη», σημειώνει ο πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Παραδοσιακών Σκαφών, Νίκος Καβαλιέρος. «Από τότε έχουν διαλυθεί περίπου 10.000 ξύλινα σκάφη και διαφαίνεται ότι στα επόμενα 10 χρόνια δεν θα έχει απομείνει σχεδόν κανένα.

Το παραδοσιακό ξύλινο καΐκι, το τρεχαντήρι, το καραβόσκαρο, το πέραμα, μόνο ως ανάμνηση θα υπάρχουν, τα τελευταία καρνάγια θα κλείσουν, τα λιμάνια μας θα γεμίσουν με εισαγόμενα πλαστικά πλοιάρια, η ναυπηγική μας τέχνη, με ιστορία 2.500 ετών, θα εξαφανιστεί», συμπληρώνει ο ίδιος.

Η σχετική κοινοτική οδηγία επιδοτεί την κατάθεση της αλιευτικής άδειας και την καταστροφή του σκάφους ή τη χρησιμοποίησή του για άλλους σκοπούς.

«Πολλά από αυτά τα σκάφη θα μπορούσαν να διασωθούν και να μετατραπούν με μικρό κόστος σε ιδιωτικά ή επαγγελματικά σκάφη αναψυχής. Οι αλιείς, όμως, προτιμούν την καταστροφή, επειδή εισπράττουν μεγαλύτερα ποσά».

Οι ψαράδες σκοτώνουν τα καΐκια πριν γεράσουν. Δεν φταίνε όμως αυτοί, θα πει ο κ. Καβαλιέρος. «Όλες οι χώρες με αντίστοιχη ναυτική παράδοση, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία θεσπίζουν κίνητρα για να διασώσουν τον παραδοσιακό τους στόλο.

Το 2003 εισήχθη στην ελληνική νομολογία ο όρος «παραδοσιακό πλοίο» για τα ιστορικά σκαριά.

«Μέχρι σήμερα, στη λίστα των “παραδοσιακών”, που εξασφαλίζει φοροελαφρύνσεις, έχουν συμπεριληφθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες περίπου 60 πλοία. Από αυτά μόνο τα 10 βρίσκονται κοντά στα αυθεντικά πρότυπα των παραδοσιακών ελληνικών σκαφών, όπως ήταν πριν τον πόλεμο», υπογραμμίζει ο Νικόλας Βλαβιανός, αντιπρόσωπος στην Ελλάδα του ευρωπαϊκού οργανισμού για τη διάσωση της ναυτικής παράδοσης (European Maritime Heritage).

«Δεν είναι δυνατόν κάθε ξύλινο σκάφος με αυθαίρετες προσθήκες, όπως αλουμινένια κατάρτια, βοηθητικές ιστιοφορίες ή τεράστιες μηχανές, να ονομάζεται παραδοσιακό. Δυστυχώς σβήνουμε την παράδοσή μας. Η ναυπηγική τέχνη έχει αλλάξει και οι καραβομαραγκοί εξαφανίζονται.

Σε άλλες χώρες με ναυτική παράδοση υπάρχουν προγράμματα που εκπαιδεύουν νέους στην παραδοσιακή ναυπηγική τέχνη. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, επιδοτείται η επισκευή και συντήρηση των παραδοσιακών σκαφών από ειδικούς τεχνίτες με συγκεκριμένες δεξιότητες», λέει ο ίδιος και συμπληρώνει:

«Στην Τουρκία και την Ιταλία διατίθενται επίσης κονδύλια, ενώ έχει απλοποιηθεί η νομοθεσία. Τα παράλιά τους γεμίζουν με ναυπηγεία ξύλινων σκαφών. Ο κόσμος επιστρέφει στο ξύλινο σκάφος, για τουριστικούς και άλλους λόγους».

Ανάμνηση τα καρνάγια

Σβήνουν οι καραβομαραγκοί αργοσβήνουν τα καρνάγια των ξύλινων σκαφών μαζί με το επάγγελμα του καραβομαραγκού στην Ελλάδα. «Δεν υπάρχει πλέον ενδιαφέρον για καινούργια παραδοσιακά σκάφη», λέει ο Μ. Ψαρρός, ένας από τους τελευταίους καραβομαραγκούς του Περάματος. «Οσα κυκλοφορούν στις ελληνικές θάλασσες προτιμούν να ελλιμενίζονται σε μαρίνες της Τουρκίας, επειδή είναι φτηνότερες. Κατά συνέπεια, κάνουν σέρβις εκεί και έρχονται εδώ για κρουαζιέρες. Οι Τούρκοι συνάδελφοί μου έχουν δουλειά».

Γατζάο

Οπως λένε οι ειδικοί, θα έπρεπε να υπάρχουν και στην Ελλάδα κίνητρα αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν σε άλλες ναυτικές χώρες, όπως επιχορηγήσεις για διατήρηση και συντήρηση, φοροαπαλλαγές, ρυθμίσεις για τα τέλη κυκλοφορίας, ελλιμενισμού κλπ. Αυτές τις ημέρες, ο κ. Ψαρρός δουλεύει ένα καραβόσκαρο. «Το φτιάχνω κι ας μην υπάρχει αγοραστής», λέει....

Κι όμως υπάρχει πολύς κόσμος που ενδιαφέρεται να μάθει την τέχνη του καραβομαραγκού, υποστηρίζει ο κ. Νικόλας Βλαβιανός. Γι' αυτό και ο Σύλλογος για τη Διατήρηση και Διάσωση της παραδοσιακής Ναυπηγικής «Πρωτέας» σε συνεργασία με το ΤΕΕ εξετάζουν το ενδεχόμενο της δημιουργίας σχολών παραδοσιακής ναυπηγικής.

Αυτή είναι η αλήθεια καλέ μου αναγνώστη.

Α.Φ.