Σκέψεις για το λιμάνι της Σκιάθου

Του Άκη Τσαρούχη

Ένας πελάτης προχτές μου έστειλε ένα e-mail με μια φωτογραφία από το Μπούρτζι και με ρωτούσε ποιο μέρος είναι αυτό και πως μπορεί να πάει… «Ευκολάκι» σκέφτηκα… και τον βομβάρδισα με πληροφορίες και προτάσεις για το τι άλλες ομορφιές έχει το νησί. Ψήθηκε…

Το ίδιο βράδυ, χαζεύοντας στο Facebook βλέπω τις κατόψεις για το νέο λιμάνι και προσπαθώ να φανταστώ πως θα είναι το τοπίο μετά τις αλλαγές. Δυσκολεύομαι και ανοίγω το e-mail του πελάτη με την φωτογραφία και με την φαντασία μου χτίζω τσιμεντένιους ντόκους δίπλα στα πεύκα του Μπούρτζι, λιμενοβραχίονες που κλείνουν την θέα στο μικρό λιμάνι, και ενώ έχω ξεκινήσει να ξενερώνω θυμάμαι ότι κάτι ξεχνάω… Δένω με την φαντασία μου ένα βαπόρι που κρύβει όλο το Μπούρτζι στους νέους ντόκους, προσθέτω και τον καπνό στα φουγάρα του και συμπλήρωσα το παζλ!

Μα καλά… αναρωτιέμαι: αυτός που έκανε τα σχέδια, έχει...
υπάρξει τουρίστας στην ζωή του; Έχει κάνει μια αυτοψία στο μέρος ή απλά πήρε τους χάρτες, είδε που βολεύουν τα βάθη και αποφάσισε ότι εκεί θα δέσουν τα βαπόρια; Το τοπίο το έλαβε υπόψη του; Τις υπόλοιπες λειτουργίες του λιμανιού; Τις χρήσεις γης; Από πού θα περάσει το τριαξονικό που μόλις κατέβηκε από το βαπόρι; Από μπροστά από τις καφετέριες και τον κόσμο που κάνει –ή προσπαθεί να κάνει- διακοπές; Μια χαρά…

Εκείνη την ώρα μου βγήκε ένα γενικότερο σιχτίρι για όλους όσους, χωρίς σωστή μελέτη και όραμα, και με γνώμονα μόνο το ευκαιριακό κέρδος έφεραν το νησί –αλλά και την χώρα- στο σημερινό χάλι. Θυμήθηκα το ξενέρωμα από το σκηνικό παραγκούπολης που βλέπει ο ταξιδιώτης όταν κατεβαίνει από το πλοίο έχοντας από μακριά διαμορφώσει παραδεισένια άποψη από το τοπίο που χαζεύει πλησιάζοντας από θάλασσα. Το ξενέρωμα να διαβαίνεις τον κεντρικό δρόμο του αντικειμενικά ομορφότερου νησιού στο Αιγαίο –αν όχι στην Μεσόγειο- και να περνάς δίπλα από πλαστικές καρέκλες, ελενίτ, σουβλάκια, κρέπες, σουβενίρ, μαϊμού ρούχα, κιτς κατασκευές. Σκοντάφτεις και στις πέτρες που έχουν φύγει από την θέση τους και ψάχνεις ακόμα –αφού είσαι καλοπροαίρετος- να βρεις το χρώμα του νησιού και να διακρίνεις την τοπική κουλτούρα. Μετά από μερικά βήματα έχεις μπει στο κλίμα: Σταματάς να χάνεις τον χρόνο σου και να χαραμίζεις στην σκέψη σου και μπαίνεις στο νόημα. Θα την βγάλεις με ένα σουβλάκι, μια μπύρα και μετά κανένα ποτό. Όλα τα άλλα που θα ήθελες να δεις ή θα περίμενες να δεις από το νησί του Παπαδιαμάντη, ή έχουν βίαια ξηλωθεί ή είναι καλά θαμμένα. Εκείνη την ώρα ξαναβλέπω την εικόνα στο e-mail και εύκολα διακρίνω με την φαντασία μου άλλο ένα θάψιμο. Αυτό του Μπούρτζι, του σχολείου και όλης της βιτρίνας του χωριού αλλά και όλου του νησιού. Για την άλλη επιλογή που είδα που κατέστρεφε τις Πλάκες και το μόνο μέρος του χωριού που ακόμα κρατάει λίγο παραδοσιακό χρώμα, αρνήθηκα ακόμα και να το σκεφτώ.

Επειδή όμως είμαι σίγουρος πλέον, ότι αυτά που έχουν σχέση με ομορφιά, φινέτσα και νοικοκυροσύνη δεν αφορούν αυτούς που αποφασίζουν, καλό θα ήταν να σκεφτούν ορισμένα απλά πράγματα που έχουν σχέση με την πράξη, την καθημερινότητα αλλά και την τσέπη τους. Και μόνο.

1) Στην θάλασσα, τα πράγματα πολλές φορές δεν έρχονται όπως τα θέλουμε… Κοντά σε λιμάνια, συχνά πυκνά προκύπτουν θαλάσσια ατυχήματα, αφού είναι περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία. Για σκεφτείτε πως νιώθουν οι κάτοικοι στο Giglio που ξυπνούν κάθε πρωί και βλέπουν το μισοβυθισμένο Costa Concordia να τους κρύβει την θέα και να μην γνωρίζουν πότε και αν ποτέ θα καταφέρει να φύγει από εκεί. Σκεφτείτε πόσο τυχεροί –μέσα στην ατυχία τους- ήταν οι Σαντορινιοί που το λιμάνι τους ήταν σε σημείο μακριά από παραλίες και την χώρα τους όταν βυθίστηκε εκεί το Sea Diamond και για μήνες ξέβραζε τοξικά υγρά, πετρέλαια και σκουριές.

2) Το μεγαλύτερο ποσοστό του τζίρου αλλά και του κόσμου που επιλέγει να περάσει τις διακοπές του με σκάφος, συνήθως νοικιάζει κάποιο μικρό σκάφος. Με αυτό προσπαθεί να ξεκουραστεί και να ξεχάσει τις έννοιες της καθημερινότητας. Φτιάχνοντας την μαρίνα κοντά σε σημείο που δένουν μεγάλα βαπόρια, ξεκινάμε να του προσθέτουμε προβλήματα: Θόρυβο, καυσαέριο, απόνερα, άγκυρες που ξεσέρνουν, κλπ. Γιατί να το κάνουμε αυτό και να υποβαθμίσουμε εν τη γενέσει του ένα έργο πνοής που λείπει από το νησί, και που θα αναβαθμίσει την ποιότητα του κόσμου που το επισκέπτεται;

3) Πέρα από τους Σαντορινιούς, και οι Μυκονιάτες μετέφεραν –με πολύ κόπο- το εμπορικό τους λιμάνι μακριά από την πόλη τους. Τυχαία, και τα δυο είναι τα κορυφαία νησιά μας σε αξία brand. Οι λόγοι που το κατάφεραν αυτό φαίνονται από κάθε τους κίνηση που είναι γενικά νοικοκυρεμένη και μελετημένη. Γιατί λοιπόν επέλεξαν την μεταφορά μακριά από την πόλη τους? Μήπως γιατί δεν ήθελαν αυτοκίνητα, νταλίκες, καυσαέριο και κίνηση να ενοχλούν τον επισκέπτη τους που απλά θέλει να κάνει μια βόλτα στο γραφικό τους λιμάνι? Μήπως μελετώντας τις χρήσεις γης του νησιού τους αλλά και την πρακτική του θέματος, προσπάθησαν να κάνουν και την ΔΙΚΗ τους ζωή πιο ανθρώπινη, πέρα από αυτή του επισκέπτη?

4) Δίπλα στην Σκόπελο, γίνεται τα τελευταία χρόνια το κύπελλο βορείου Αιγαίου από τότε που σταμάτησε να γίνεται στο Πόρτο Καρράς. Φέτος θα γίνει και το πανελλήνιο πρωτάθλημα ανοικτής θαλάσσης εκεί. Πιο μάγκες; Πιο φιλόξενοι; Μήπως κάτι έχουν καταλάβει; Πάντως γίνεται. Η Κέρκυρα προσπαθεί φέτος να ξεκινήσει έναν αγώνα με μεγάλα σκάφη. Γιατί? Η Μαγιόρκα, το Capri, η Σαρδηνία και άλλα νησιά παραδοσιακά φιλοξενούν τις μεγαλύτερες διοργανώσεις που υπάρχουν στην ιστιοπλοΐα. Έχοντας την τύχη να συμμετέχω σε αυτές πολλές φορές και να ζήσω τα πρωταθλήματα αυτά, ούτε ο θαλάσσιος στίβος ούτε το μέρη αυτά μπορούν να φτάσουν το φυσικό κάλλος της Σκιάθου. Φυσικά είναι πιο περιποιημένα και πιο νοικοκυρεμένα και γι' αυτό και επιλέγονται. Έχουν επίσης όλα όσα μπορεί να χρειάζεται ένα αγωνιστικό σκάφος στην διοργάνωση: μαρίνα, travel lift, μαγαζιά με ανταλλακτικά, κλπ. Ένα είναι σίγουρο: ΟΛΟΙ μας έχουμε βαρεθεί τα ίδια και τα ίδια μέρη. Γιατί λοιπόν να μην εκμεταλλευτεί η Σκιάθος την ευκαιρία αυτή και να ξεκινήσει να μαζεύει την αφρόκρεμα του πρωταθλητισμού κάθε χρόνο για μερικές ημέρες; Τα οφέλη ποια θα είναι? Δημοσιότητα: Όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης θα έρχονται στο νησί και θα το προβάλλουν. Τζίρος off-season: Πλήθος αθλητών, θεατών συνοδών και τεχνικού προσωπικού θα έρχονται στο νησί την περίοδο των αγώνων. Ποιότητα επισκεπτών: Οι ιδιοκτήτες των σκαφών αυτών που πρωταγωνιστούν σε αυτά τα πρωταθλήματα, είναι Βασιλείς, ιδιοκτήτες τραπεζών και επιφανείς επιχειρηματίες. Όλο και κάτι θετικό θα «αφήσει» στο νησί μια τέτοια επίσκεψη… Το ίδιο και οι θεατές που είναι γνωστοί ηθοποιοί, τραγουδιστές, κλπ. Ας μην ξεχνάμε ότι οι προϋπολογισμοί των ομάδων αυτών και των πρωταθλημάτων αυτών είναι παρόμοιοι της Formula 1… Φτιάχνοντας λοιπόν στοιχειώδη υποδομή, η Σκιάθος έχει κάτι που ΚΑΝΕΝΑ μέρος στον κόσμο δεν έχει. Έχει κάτι που άλλα μέρη επενδύουν μεγάλα ποσά για να αποκτήσουν και που είναι πολύ σημαντικό στην εποχή μας: ΦΥΣΙΚΗ ΚΕΡΚΙΔΑ για θεατές, δημοσιογράφους και συνεργεία! Στήνοντας τον στίβο στην περιοχή που ορίζεται από το Καλαμάκι, τον Τσουγκριά και την πόλη, μπορεί πλήθος κόσμου να παρακολουθεί τους αγώνες και να απολαμβάνει μοναδικό θέαμα από την στεριά. Και τι σχέση έχει αυτό με την θέση του λιμανιού; Απλό: Κανένας στίβος δεν μπορεί να στηθεί σε περιοχή που υπάρχει συχνή κυκλοφορία από πλοία…

Μπορεί κανείς να γράψει ολόκληρη λίστα με επιχειρήματα γιατί ένα εμπορικό λιμάνι πρέπει να είναι μακριά από την πόλη, ειδικά σε ένα τουριστικό μέρος σαν την Σκιάθο. Το ίδιο και για τους λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να γίνουν τόσο μεγάλες και καταστρεπτικές παρεμβάσεις στην βιτρίνα του νησιού. Το ότι οι λιμενοβραχίονες που προτείνονται για το μικρό λιμάνι θα διαταράξουν την οικολογία της περιοχής πέρα από την αισθητική, στην Ελλάδα –και την Σκιάθο- του σήμερα δεν έχουμε μάθει να το σκεπτόμαστε. Το ότι η αισθητική και το χρώμα του νησιού θα υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο, ούτε αυτό το σκεφτόμαστε. Αυτοί όμως που τράβηξαν κάποιες γραμμές πάνω σε ένα χαρτί, δεν ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν και αντίστοιχες μελέτες για την οικολογία του θέματος, για την χρηστικότητα αλλά και για την αισθητική του τόπου; Και αυτό στο πόδι θα γίνει;

Οι μόνιμοι κάτοικοι, το φάγατε αμάσητο; Οι νέοι; Και αυτοί αμάσητο το καταπίνουν;

Ή δεν τους νοιάζει; Γιατί αν δεν τους νοιάζει, ας κοιτάξουν γύρω τους το «μαγαζί» τους και ας καταλάβουν επιτέλους ότι πράγματα που είχε παλιά το ράφι για πούλημα, πλέον δεν υπάρχουν. Η τοπική οικονομία βασίζεται μόνο στον τουρισμό και σε τίποτε άλλο. Οποιαδήποτε άλλη παραγωγή, κρασιά, ψάρια, χαμαλιά, λάδι, κλπ. έχει αποκεφαλιστεί στον βωμό του εύκολου και ευκαιριακού κέρδους με «κρέπες», «ρούμς» και «ομπρέλες». Το «μαγαζί» λοιπόν έχει και μια βιτρίνα. Αυτή πάτε να καταστρέψετε. Ολοσχερώς πλέον.

Η βιτρίνα αυτή βρίσκεται σε όλες τις καρτ-ποστάλ. Πάρτε μια και κάντε ένα απλό κολάζ για να δείτε τι σημαίνουν οι κατόψεις που κυκλοφορούν. Πάρτε γκρι χαρτί και κολλήστε επάνω τους μώλους. Μετά τυπώστε και μια φωτογραφία από ένα πλοίο και κολλήστε το δίπλα. Με ένα στυλό ζωγραφίστε και τον καπνό από τα φουγάρα. Α! και μερικά αυτοκίνητα και νταλίκες επάνω στο γκρι χαρτί.

Δείτε το τώρα καλά. Το σχολείο λογικά πλέον δεν θα φαίνεται. Το ίδιο και τα πεύκα στο Μπούρτζι. Αν σας αρέσει το θέαμα, να σας δει γιατρός…

Σοβαρά τώρα… Αυτό γουστάρετε για το νησί;

Τσαρούχης Άκης

Παγκόσμιος πρωταθλητής ιστιοπλοΐας, προπονητής ιστιοπλοΐας, ιδιοκτήτης εταιρίας ναυλώσεως σκαφών και βασικά Σκιαθίτης.