Σκόπελος // Ομιλία για τον σχολικό εκφοβισμό στο Πνευματικό Κέντρο Παναγίας Φανερωμένης

Μια άκρως ενδιαφέρουσα ενημερωτική ομιλία για τον σχολικό εκφοβισμό πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού της Παναγίας Φανερωμένης από την Σκοπελίτισσα παιδοψυχολόγο Κατερίνα Λιθαδιώτη, την οποία είχε προσκαλέσει γι' αυτό τον λόγο ο π. Ευάγγελος, στο πλαίσιο του Ιερού Ναού της Παναγίας Φανερωμένης.
Σας μεταφέρουμε επιγραμματικά τα όσα είπε η ψυχολόγος και τα οποία αξίζουν την προσοχή σας.

Τι είναι o Σχολικός Εκφοβισμός (Bullying);

«Η διαρκής και επαναλαμβανόμενη έκθεση του μαθητή για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε αρνητικές πράξεις ενός ή περισσότερων μαθητών» (Owels, 1994). «Πρέπει να υπάρχει ανισσοροπία δυνάμεων: Ο μαθητής ο οποίος εκτίθεται σε αρνητικές πράξεις αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του και είναι αβοήθητος απέναντι στο μαθητή ή τους μαθητές που τον παρενοχλούν» (Owels, 1994)

Μορφές Εκφοβισμού:

1.  Σωματικός Εκφοβισμός (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές…)

2.  Λεκτικός Εκφοβισμός (πειράγματα, βρίσιμο, απειλές, διάδοση ψευδούς φήμης…)

3.  Συναισθηματικός – Κοινωνικός Εκφοβισμός: σκόπιμη απομόνωση του παιδιού από τη συμμετοχή του σε ομαδικές δραστηριότητες/παρέες.

4.  Σεξουαλικός Εκφοβισμός (ανεπιθύμητο άγγιγμα, χυδαία γράμματα & εικόνες, πειράγματα…)

5.  Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός (με τα κινητά και το ίντερνετ)

Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών που εκφοβίζονται:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Συναισθήματα μοναξιάς
• Φτωχές κοινωνικές σχέσεις
• Σχολική φοβία
• Περισσότερα συμπτώματα άγχους
• Περισσότερα συμπτώματα κατάθλιψης
• Ψυχοσωματικές εκδηλώσεις (κεφαλαλγίες, στομαχικά άλγη, δυσκολίες ύπνου…)
• Συμπτώματα αυτοκτονικού ιδεασμού

Σημάδια ότι το παιδί σας έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού:

Το παιδί επιστρέφει στο σπίτι:

•  Σχισμένα ρούχα
•  Κατεστραμμένα βιβλία
•  Του λείπουν πράγματα
•  Ζητά ή κλέβει χρήματα
• Χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του
•  Έχει ανεξήγητες μελανιές-χτυπήματα & δίνει απίθανες εξηγήσεις για αυτά
•  Γίνεται ανεξήγητα επιθετικό στο σπίτι, προκαλεί φασαρίες
•  Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό & τρομάζει όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό
•  Φοβάται να περπατήσει μόνο στο σχολείο & εκλιπαρεί να το πάνε στο σχολείο με αμάξι
  • Δε θέλει να πάει σχολείο, κάνει απουσίες
  • Δείχνει ανήσυχο/χάνει την αυτοπεποίθησή του
  • Σταματά να τρώει
  • Έχει πονοκεφάλους / κοιλιακά άλγη
  • Νυχτερινή ενούρηση
  • Κλαίει πριν κοιμηθεί/έχει εφιάλτες
  • Πέφτει η σχολική του επίδοση
  • Θέλει να εγκαταλείψει το σχολείο…

Αίτια του φαινομένου

Αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων

• Έλλειψη ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης
• Άγνοια χειρισμών κρίσης από γονείς & δασκάλους
• Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης στο σχολείο
• Έλλειψη σχολικών/εξωσχολικών δραστηριοτήτων
• Σχολείο που παρεμποδίζει την πρωτοβουλία των μαθητών, την ανάπτυξη της δημιουργικότητας
• Έλλειψη ενίσχυσης & συνεργατικότητας
• Έλλειψη ευαισθητοποίησης για την εθνικότητα & καταγωγή των μαθη τών: Οδηγεί σε φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού & ρατσισμού

Οικογενειακοί παράγοντες:

• Έλλειψη φροντίδας
• Οικογενειακές συγκρούσεις & προβλήματα
• Παραμέληση των παιδιών
• Αυστηρές Γονεϊκές πρακτικές/ Υπερπροστασία
• Έμφαση που δίνεται στην ακαδημαϊκή επιτυχία
• Σχολική επιτυχία: Σημαντικός δείκτης αυτοεκτίμηση

Κοινωνικο-πολιτισμικό φαινόμενο

• Αντανάκλαση της κοινωνικής βίας & των προβλημάτων στον κοινωνικό χώρο
• Σχετίζεται με τις κοινωνικές συγκρούσεις , τις οικονομικές ανισότητες, τις πολιτισμικές αντιφάσεις, την αποδόμηση των κοινωνικών σχέσεων
• Καθοριστικές αλλαγές στους φορείς κοινωνικοποίησης
• Μεταβολές στη λειτουργία του οικογενειακού θεσμού
• Μείωση διαπροσωπικών δικτύων (φίλοι, γειτονιά)
• Συνεχή προβολή βίαιων συμπεριφορών από Μ.Μ.Ε

(Μανιάτης Π., 2010)

Τα παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού ντρέπονται να μιλήσουν για ό,τι τους συμβαίνει, φοβούνται πως η ανάμειξη κάποιου ενήλικα θα είναι αναποτελεσματική και ίσως αποτελέσει αφορμή για περισσότερη βία…

Τι να κάνουν οι γονείς αν το παιδί τους έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού;

• Το παιδί έχει ανάγκη να νιώσει ασφαλές και αποδεκτό.
• Να συζητήσετε με το παιδί χωρίς να το κατακρίνετε
• Να διαβεβαιώνεται το παιδί ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί
• Να του υπενθυμίσετε ότι το νοιάζεστε και ότι είστε αυτοί που το προστατεύετε
• Να τονίσετε ότι μπορείτε να αντιμετωπίσετε την κατάσταση μαζί
• Να του πείτε ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο «αν σπάσει η σιωπή» και να του εξηγήσετε ότι η κοινοποίηση περιστατικών βίας και εκφοβισμού δεν αποτελεί «κάρφωμα».
• Αν έχει κάποιο από τα σημάδια: Μην το αμελήσετε, μην πείτε: « Δε βαριέσαι, παιδιά είναι»
• Μη δεχτείτε τις αφορμές που χρησιμοποιεί ο θύτης (π.χ. κοροϊδεύουν το παιδί επειδή φοράει γυαλιά, έχει περιττά κιλά)
• Να μην βάλετε το παιδί σε διαδικασίες αντεκδίκησης καθώς δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.
• Στόχος είναι να βοηθήσετε το παιδί σας και όχι να τιμωρηθεί το άλλο παιδί
• Συνεργαστείτε στενά με το σχολείο
• Αναδείξτε στο παιδί τη σημασία του να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και να εξηγήσετε τη διαφορά του «καρφώνω/μαρτυράω» από το «ζητάω» βοήθεια.
• Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ψυχολόγο.