Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος και το «μικρόβιο – φονιάς»

Γράφει ο
Παν. Γρ. Σταμούλης
Παιδίατρος

Όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, έτσι και φέτος η λέξη «μηνιγγίτιδα» φτάνει στ΄αυτια μας  όλο και πιο συχνά. Καθώς προχωρούμε προς την καρδιά του χειμώνα με τις κοινές εποχικές ιώσεις (κοινά κρυολογήματα) να εξαπλώνονται σε όλο και μεγαλύτερα στρώματα του πληθυσμού, τα κρούσματα μηνιγγίτιδας θα αυξάνονται σε αριθμό. Αυτό είναι αναμενόμενο. Ωστόσο,  με το που θα εκδηλωθεί το πρώτο κρούσμα, τα ΜΜΕ αναλαμβάνουν το έργο της «ενημέρωσης», φροντίζοντας επιμελώς να μας «διαφωτίσουν», αλλά, ταυτοχρόνως, και να μας πανικοβάλουν με τον τρόπο που μόνο αυτά ξέρουν. Ο απλός πολίτης που δεν γνωρίζει, ή τέλος πάντων,  γνωρίζει στοιχειωδώς τι σημαίνει μηνιγγίτιδα, δικαίως πανικοβάλεται, ειδικά όταν η ενημέρωση του συνοδεύεται από μεγάλες δόσεις υπερβολής. Όταν, δε, η εν λόγω «ενημέρωση» γίνεται από άτομα αδαή και ανεύθυνα, μη ειδικά επί του θέματος  -ως γνωστόν, στην Ελλάδα όλοι έχουν άποψη και γνώση για όλα-, τότε το πράγμα παίρνει άλλες διαστάσεις.

Τι είναι η μηνιγγιτιδοκοκκικη νόσος (ΜΕΝ);

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ΜΕΝ, συχνά γνωστή ως «βακτηριακή μηνιγγίτιδα», είναι μια αιφνίδια, απειλητική για τη ζωή λοίμωξη, η οποία εκδηλώνεται συχνά σε κατά τα αλλά υγιή άτομα χωρίς προειδοποιητικά σημεία. Είναι, δηλαδή, μια λοίμωξη της μεμβράνης που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό που οδηγεί σε σηψαιμία (λοίμωξη του αίματος).

Η μηνιγγίτιδα, η οποία προκαλείται από ένα βακτήριο, τη Neisseria menigitidis (μηνιγγιτιδοκοκκο) , εξελίσσεται ταχύτατα και μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο σε διάστημα 24 ωρών από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 5 – 10 % περίπου των ατόμων που προσβάλλεται από μηνιγγιτιδοκοκκικη νόσο θα καταλήξει ακόμα και αν διαγνωστεί ή λάβει έγκαιρα κατάλληλη θεραπεία.

Τα βρέφη και οι έφηβοι διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο λοίμωξης.

Σημεία και συμπτώματα


Τα αρχικά συμπτώματα της ΜΕΝ είναι μη ειδικά και μοιάζουν με αυτά της γρίπης, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο ακόμα και για τον ιατρό να διαγνώσει σε πρώιμο στάδιο τη νόσο. Τα τυπικά συμπτώματα, όπως η αυχενική δυσκαμψία και το πετέχιωδες (μικρού μεγέθους ιώδες ) εξάνθημα, δεν εμφανίζονται μέχρι τις σχετικά όψιμες φάσεις της νόσου, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει τη χορήγηση της σωτηρίας θεραπείας.

Συμπτώματα μηνιγγίτιδας

Εμετός
Έντονος πονοκέφαλος
Επώδυνη αυχενική δυσκαμψία
Ευαισθησία στο φως
Σημαντική υπνηλία
Σύγχυση
Εξάνθημα ( δεν παρουσιάζεται σε όλες τις περιπτώσεις )
Επιληπτικές κρίσεις

Συμπτώματα σηψαιμίας (λοίμωξης του αίματος)

Πυρετός
Εμετός
Πόνος στα άκρα, στις αρθρώσεις ή τους μυς
Φρικιά
Χλωμό ή κηλιδώδες δέρμα
Γρήγορη αναπνοή ή λαχάνιασμα
Λεπτό εξάνθημα από μικρές επίπεδες ή ανασηκωμένες κόκκινες ή πορφυρές κηλίδες που προχωρά σε μεγαλύτερες κόκκινες κηλίδες ή πορφυρές βλάβες
Σημαντική υπνηλία
Σύγχυση

Πως μεταδίδεται η μηνιγγίτιδα;

Τα περισσότερα περιστατικά ΜΕΝ εμφανίζονται σε προηγουμένως υγιή άτομα χωρίς προειδοποιητικά σημεία. Οι μνηνιγγιτιδόκοκκοι μπορούν εύκολα να μεταδοθούν από άτομο σε άτομα, για παράδειγμα με τον βήχα, το φτέρνισμα και την άμεση επαφή, όπως ένα φιλί. Ο συνήθης τρόπος ζωής των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων – όπως είναι ο συνωστισμός σε νυχτερινά κέντρα, κοιτώνες ή στρατόπεδα, ή τα ταξίδια σε περιοχές όπου ενδημεί η μηνιγγίτιδα, μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα προσβολής από ΜΝ ή φορείας των βακτηριών του μηνιγγιτιδοκοκκου. Το κάπνισμα και η ανταλλαγή φιλιών μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα προσβολής από την νόσο στις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.

Τα βρέφη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν μετά από στενή επαφή με μέλη της οικογένειας τους τα οποία μπορεί να είναι φορείς του μικροβίου χωρίς να εκδηλώνουν συμπτώματα (υγιείς φορείς).

Ποια η θεραπεία της μηνιγγίτιδας

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για την αντιμετώπιση της ΜΕΝ, απαιτείται νοσηλεία και αντιμικροβιακή (αντιβιοτική) θεραπεία καθώς πρόκειται για μια δυνητικά θανατηφόρο ασθένεια. Τα πρώτα 2 – 3 εικοσιτετράωρα είναι κρίσιμα.

Αφήνει αναπηρίες στο παιδί η μηνιγγίτιδα και ποιες μπορεί να είναι αυτές;

Στα παιδιά με μικροβιακή μηνιγγίτιδα, η πρόγνωση εξαρτάται από την ηλικία του αρρώστου, το είδος του μικροβίου, από την παρουσία η όχι επιπλοκών κατά την διάρκεια της θεραπείας και από το ποσό έγκαιρα άρχισε η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Το πρόσφατο περιστατικό με το 5χρονο κοριτσάκι στην Αττική, το οποίο οι γιατροί αναγκαστήκαν να ακρωτηριάσουν, καταδεικνύει την κρισιμότητα της νόσου, που εξελίσσεται ραγδαία και μπορεί να προκαλέσει από χρονια αναπηρία έως και θάνατο.

Πως μπορούμε να προφυλάξουμε το παιδί από μηνιγγίτιδα

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης και ελέγχου της μηνιγγίτιδας είναι μέσω εμβολιασμού, ο οποίος παρέχει προστασία κατά των περισσοτέρων βακτηριακών οροομάδων. Μέχρι σήμερα υπήρχαν εμβόλια που προσέφεραν προστασία κατά όλων των σημαντικών οροομαδων μηνιγγιτιδοκοκκου που προκαλούν τη νόσο, εκτός μιας, της οροομαδας Β, που συνιστά τη συνηθέστερη αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας στη χώρα μας. Ευτυχώς, το κενό αυτό καλύπτεται πλέον από το νέο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδικοκκου τύπου Β το οποίο κυκλοφορεί εδώ και δυόμιση περίπου χρόνια στην ελληνική αγορά.

Εμβόλιο για πλουσίους, αλλά ευάλωτοι οι φτωχοί

Η κατασκευή του εμβολίου αυτού αποτελεί  επανάσταση στον χώρο της επιστήμης, αφού πρόηλθε μετά από 20 χρόνια επίπονης και εντατικής έρευνας. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό το εμβόλιο, το οποίο  χαρακτηρίζεται ως«εμβόλιο των φτωχών», αφού στις φτωχές, κυρίως, κοινωνικές ομάδες θα βρεθεί η μηνιγγίτιδα. Σε μια πλούσια οικογένεια υπάρχει μια παραπάνω καθαριότητα και η συνεύρεση είναι, κυρίως, με άτομα υψηλών κοινωνικών συνθηκών, χωρίς αυτό, βεβαία, να σημαίνει ότι το μικρόβιο κάνει διαχωρισμούς.  Όμως, το κόστος αγοράς του (100 ευρώ/δόση) το καθιστά απαγορευτικό για τους φτωχούς και προσιτό μόνο στους πλουσίους, εξ αιτίας του γεγονότος ότι δεν καλύπτεται από το κράτος ούτε κατά ένα ποσοστό της αξίας του.  «Έχεις λεφτά; Προστατεύεσαι! Δεν έχεις; Κανένα πρόβλημα. Μπορεί και να πεθάνεις», μας λέει εμμέσως, πλην σαφώς, η σημερινή κυβέρνηση, όσο δεν το εντάσσει στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.

Παιδίατροι και γονείς συμφωνούν στην αναγκαιότητα του εμβολιασμού

Η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία θεωρεί ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο πρέπει να ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, για τον λόγο ότι η μηνιγγίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή ασθένεια. Το Υπουργείο Υγειάς λέει ότι δεν υπάρχουν αρκετά κρούσματα να εμβολιασθούμε. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να ξεκινήσουν να υπάρχουν πολλα κρούσματα για να ενταχθεί το εμβόλιο στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού, γιατί θα υπάρξει κίνδυνος να χαθούν ζώνες.

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Οι φωτογραφίες που επισυνάπτω στο κείμενο, δεν έχουν σκοπό να τρομάξουν ή να πανικοβάλουν τον αναγνώστη. Σκοπό έχουν να αφυπνίσουν και να θέσουν σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα αυτούς που φροντίζουν μικρά παιδιά. Όταν το άρρωστο παιδί εμφανίσει ένα από τα παραπάνω συμπτώματα, πρέπει άμεσα ο γονιός να επικοινωνήσει με τον παιδίατρο του. Όπως προαναφέρθηκε, η χρονική στιγμή κατά την οποία θα τεθεί η διάγνωση παίζει καθοριστικό ρολο στην τελική έκβαση της νόσου. Όσο πιο νωρίς, τόσο πιο καλά!