Ο πολυπαραγοντικός ρόλος της μητέρας στη σχέση παιδιού με φαγητό

Γράφει η
Λαμπροπούλου Μέμα
Κλινική Διαιτολόγος
Διατροφολόγος, M.Sc., CISSN

Η διατροφή της μητέρας επηρεάζει σε πολλαπλά επίπεδα τη διατροφή του παιδιού αλλά και τη σχέση που αυτό θα αποκτήσει με το φαγητό. Αυτό ξεκινά ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης και προεκτείνεται έως και την ενηλικίωση του παιδιού.

Photo source: www.bigstockphoto.com

Η διατροφή της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη

Το ότι η διατροφή της εγκύου παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου πιθανότατα το γνωρίζετε. Ξέρατε όμως ότι η ποικιλία στη διατροφή της μαμάς ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης σχετίζεται με διευρυμένες γευστικές προτιμήσεις του παιδιού στην μετέπειτα ζωή του;

Συγκεκριμένα, έρευνες δείχνουν ότι το έμβρυο έρχεται σε επαφή με τις γεύσεις που δοκιμάζει η μητέρα μέσω του πλακούντα. Κάπως έτσι, αυτή η πρόωρη εμπειρία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες πιθανότητες αποδοχής νέων τροφίμων κατά την βρεφική ηλικία.

Οι επιδράσεις στην υγεία του βρέφους

Θηλασμός

Η μητέρα μπορεί να επηρεάσει έμμεσα τις πιθανότητες να αναπτύξει το παιδί παιδική παχυσαρκία και με την απόφασή της να θηλάσει, αφού ο θηλασμός, πέραν των φυσιολογικών του ωφελειών στο παιδί (σε επίπεδο ανάπτυξης, ανοσολογικής προστασίας κλπ) σχετίζεται και με χαμηλότερο κίνδυνο για παχυσαρκία στην παιδική ηλικία σύμφωνα με πλήθος επιδημιολογικών μελετών. Παρ’ ότι οι μηχανισμοί δεν είναι απόλυτα κατανοητοί ακόμα, φαίνεται πως τα μωρά που θηλάζουν αναπτύσσουν με διαφορετικό τρόπο το γαστρεντερικό τους σύστημα ώστε τελικά απορροφούν περισσότερα θρεπτικά συστατικά μεγαλώνοντας.  Παράλληλα, ο θηλασμός φαίνεται να σχετίζεται και με μεγαλύτερη αποδοχή των νέων τροφίμων, όπως τα λαχανικά, αφού οι γεύσεις της μητέρας περνάνε μέσω του μητρικού γάλακτος και στο παιδί.  Τέλος, ο θηλασμός βοηθά ένα παιδί να ελέγχει καλύτερα την ενεργειακή του πρόσληψη.

Εισαγωγή στερεάς τροφής

Εκτός του θηλασμού, οι τακτικές που ακολουθεί η μητέρα στο τάισμα του παιδιού κατά τη μετάβαση στην κατανάλωση στερεών τροφίμων επηρεάζει σημαντικά τη διατροφική του συμπεριφορά αλλά και το βάρος του. Έρευνες δείχνουν ότι ένας πιο «αυταρχικός» τρόπος σίτισης, όπου το παιδί πιέζεται να ολοκληρώσει το γεύμα του και η μητέρα έχει πιο πιεστικό και περιοριστικό χαρακτήρα (όπως το να απαγορεύει συγκεκριμένα τρόφιμα ή να πιέζει το παιδί να ολοκληρώσει το γεύμα τους), οδηγούν σε χειρότερες διατροφικές συνήθειες, ακόμα και αν οι περιορισμοί αυτοί γίνονται με καλό σκοπό.

Διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών του παιδιού

Η παιδική ηλικία είναι κατά κύριο λόγο η περίοδος όπου διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό οι διατροφικές συνήθειες του παιδιού, συνήθειες που πολύ πιθανόν να το ακολουθούν στην υπόλοιπη ζωή του. Το οικογενειακό περιβάλλον αλλά και η διατροφή της μητέρας, πιο συγκεκριμένα, λόγω και του ρόλου της ως κύριου φροντιστή της διατροφής του παιδιού, παίζουν ουσιώδη ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Δείτε παρακάτω ποιοι παράγοντες επηρεάζονται:

Γευστικές προτιμήσεις του παιδιού
Οι γεύσεις που επιλέγει και προτιμά ένα παιδί δεν είναι και τόσο τυχαίες – αντιθέτως σχετίζονται με τις γευστικές προτιμήσεις και των γονιών. Ένα απλό παράδειγμα μπορεί να είναι η αποφυγή κάποιων τροφίμων, όπως πχ το ψάρι ή τα όσπρια, από ένα παιδί όταν αυτά τα συγκεκριμένα τρόφιμα δεν είναι και στις προτιμήσεις των γονιών και έτσι δεν εμφανίζονται συχνά στο οικογενειακό τραπέζι. Αντίστοιχα, η παρουσία υγιεινών τροφίμων όπως φρούτων και λαχανικών, εύκολα προσβάσιμων στο παιδί, σχετίζεται με υψηλότερη κατανάλωσή τους.

Σε γενικές γραμμές, η έκθεση ενός παιδιού σε νέα τρόφιμα και η επανάληψή τους στο διαιτολόγιό του είναι πολύ σημαντικά προκειμένου να τα καταναλώσει τελικά. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά μπορεί να χρειαστούν  μέχρι και 20 αποτυχημένες προσπάθειες προκειμένου να δοκιμάσουν ένα νέο τρόφιμο, πράγμα το οποίο απαιτεί υπομονή και επιμονή από την πλευρά των γονιών και κυρίως της μητέρας που επιμελείται συνήθως τα γεύματά του.

Ταυτόχρονα, η μητέρα θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο ώστε να δοκιμάσει νέες συνταγές για το ίδιο τρόφιμο ή ακόμα και ένα διαφορετικό τρόπο παρουσίασής του στο πιάτο, προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες το παιδί να το δοκιμάσει.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό το παιδί να εμπλέκεται στη διαδικασία του μαγειρέματος και να του επιτρέπεται να βοηθήσει στην κουζίνα, ακόμα και αν αυτό σημαίνει μία.. βαβούρα παραπάνω!

Διατροφικές συνήθειες

Ένα παιδί μιμείται, όπως κάνει και με όλα τα πράγματα, τους γονείς στη σχέση του με το φαγητό. Έτσι, όταν η σχέση της μητέρας (αλλά και του πατέρα) με το φαγητό δεν είναι καλή, αυτό είναι κάτι που αναμένεται να έχει επιπτώσεις και στο παιδί.

Για παράδειγμα, η απουσία οικογενειακών γευμάτων, η παρακολούθηση τηλεόρασης την ώρα του γεύματος και το τσιμπολόγημα είναι όλα συνήθειες που προδιαθέτουν μία κακή σχέση του παιδιού με το φαγητό καθώς αυτό θα μάθει να τρώει με το ίδιο τρόπο, μην ακούγοντας τις ανάγκες του σώματός του, το αίσθημα της πραγματικής πείνας, την σημασία του να απολαμβάνει το γεύμα απερίσπαστο και χωρίς βιασύνη αλλά και την απόλαυση που μπορεί να έχει από το φαγητό. Έρευνες δείχνουν ότι μητέρες που ενθαρρύνουν στόχους υγείας στο παιδί τους, έχουν παιδιά με καλύτερες διατροφικές συνήθειες.

Εικόνα σώματος και βάρος

Το βάρος του παιδιού είναι κατ’ εξοχήν αποτέλεσμα της διατροφικής διαπαιδαγώγησης από τους γονείς και συχνά σχετίζεται με πολλούς άλλους παράγοντες ανατροφής του παιδιού, πέραν του ίδιου του φαγητού. Παρ’ ότι τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας δεν εμπίπτουν στους σκοπούς αυτού του άρθρου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτό είναι ένα θέμα που χρήζει συνολικές αλλαγές σε επίπεδο οικογένειας και όχι μόνο στη διατροφή του παιδιού. Περιλαμβάνει, δε, την αναθεώρηση πολλών συνηθειών των γονιών όσον αφορά την ανατροφή του παιδιού, πέραν απλώς της διατροφής.

Εκτός αυτού, φαίνεται πως μαμάδες με υπερβολική ενασχόληση με δίαιτες και προσπάθειες απώλειας βάρους συχνά δημιουργούν παιδιά και εφήβους με το ίδιο μοτίβο. Το πρόβλημα αυτό εντείνεται όταν η ενασχόληση αυτή περνάει και στο παιδί με τη μορφή κριτικής για την εικόνα του σώματός του ή για τις επιλογές που θα κάνει σε σχέση με το φαγητό.

Συνοπτικά

Η μητέρα διαδραματίζει έναν πολυπαραγοντικό ρόλο στην ανάπτυξη των διατροφικών συνηθειών του παιδιού και μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στη διαμόρφωση υγιεινών συνηθειών και μιας ισορροπημένης σχέσης με το φαγητό στην παιδική και, κατ’ επέκταση, ενήλικη ζωή του παιδιού.

www.mednutrition.gr
______________
Η Μέμα Λαμπροπούλου είναι Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης. Εργάζεται στο Ευτροφία, το πρώτο διατροφικό εργαστήρι στην Πάτρα.