Διεθνής διημερίδα «Αναπαριστώντας τον καπιταλιστικό ρεαλισμό: Κρίση, πολιτική και το οπτικό»

Επιστημονική διεθνής διημερίδα στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
«Αναπαριστώντας τον καπιταλιστικό ρεαλισμό: Κρίση, πολιτική και το οπτικό»
Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2018, ώρες 12:00-20:00 και Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2018, ώρες 14:30-20:30 

Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ - Παράρτημα Ελλάδας διοργανώνουν επιστημονική διεθνή διημερίδα με τίτλο «Αναπαριστώντας τον καπιταλιστικό ρεαλισμό: Κρίση, πολιτική και το οπτικό» την Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2018, ώρες 12:00-20:00 και το Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2018, ώρες 14:30-20:30 στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της Thessaloniki PhotoBiennale 2018.

Ο όρος «καπιταλιστικός ρεαλισμός» πρωτοεμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από μια ομάδα καλλιτεχνών από το Ντίσελντορφ ως η δυτικογερμανική έκδοση-παρωδία της αμερικανικής Pop Art. Ειρωνικά αυτοπροσδιορισμένος ως «κίνημα», συνδύασε ένα είδος έλξης για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη διαφήμιση με μια κριτική της καταναλωτικής κουλτούρας της μεταπολεμικής δυτικογερμανικής κοινωνίας της περιόδου του Γερμανικού Wirtschaftswunder– του «οικονομικού θαύματος». Ο όρος επανεισάγεται κάπου τέσσερις δεκαετίες αργότερα, αυτή τη φορά από τον Bρετανό θεωρητικό Mark Fisher, για να περιγράψει «μια διάχυτη ατμόσφαιρα που καθορίζει όχι μόνο την πολιτισμική παραγωγή αλλά και την εργασία και την εκπαίδευση, λειτουργώντας ως ένα αόρατο φράγμα που περιορίζει τη σκέψη και τη δράση». Αν ο μεταμοντερνισμός αποτέλεσε την πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, όπως ισχυρίστηκε ο Frederic Jameson, ο καπιταλιστικός ρεαλισμός αποτελεί σήμερα την πολιτισμική λογική του δόγματος TINA (There Is No Alternative) –την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική»– το οποίο αποδείχτηκε το πιο περιληπτικό σλόγκαν για το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Ο καπιταλιστικός ρεαλισμός δεν είναι παρά η ευρέως διαδεδομένη αίσθηση ότι όχι μόνο ο καπιταλισμός είναι το μόνο βιώσιμο πολιτικό και οικονομικό σύστημα αλλά και ότι είναι αδύνατο ακόμη και να φανταστεί κανείς μια λογική εναλλακτική πραγματικότητα.

Η κεντρική έκθεση της Thessaloniki PhotoBiennale 2018 με τίτλο Capitalist Realism: Συντελεσμένο Μέλλον | Παρελθόν Διαρκείας (Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης / Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης) εμπνέεται από τον όρο υπό την ευρεία έννοια. Συνδεδεμένα με τον ρεαλισμό του ντοκουμέντου, τα έργα που παρουσιάζονται απομακρύνονται σαφώς από τις παραδοσιακές μορφές του όπου κυριαρχεί η εικόνα της φτώχειας και της θυματοποίησης. Αντίθετα, χρησιμοποιούν την ικανότητα της φωτογραφίας να λειτουργεί και να διαβάζεται ως μια ιδιαίτερα κριτική αφήγηση, η οποία δύναται να εκθέσει την αόρατη πολιτική γεωγραφία της εποχής μας. Η διημερίδα «Αναπαριστώντας τον καπιταλιστικό ρεαλισμό: Κρίση, πολιτική και το οπτικό» στοχεύει να στηρίξει και να διευρύνει αυτή την προσπάθεια, παρέχοντας μια πλατφόρμα συζήτησης και έρευνας που θα εξετάζει διάφορες πτυχές του οπτικού και τις σχέσεις του τόσο με ιδεολογικούς όσο και με πολιτισμικούς σχηματισμούς και μορφές σε περιόδους κρίσης.

Η διημερίδα διοργανώνεται από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ – Παράρτημα Ελλάδας, σε συνεργασία με το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και σε επιστημονική επιμέλεια της Πηνελόπης Πετσίνη.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Παρασκευή 23/11

12:00

Εισαγωγή

- Μανώλης Μαραγκούλης, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης 

- Πηνελόπη Πετσίνη, Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών

12:30 – 14:30

Ο καπιταλιστικός ρεαλισμός και τα όρια του φανταστικού

Συντονισμός: Πηνελόπη Πετσίνη, Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών

- Χρίστος Μάης, Leiden University Centre for the Arts in Society

Καπιταλιστική πραγματικότητα και (ο αναγκαίος) ουτοπικός ρεαλισμός

- Ingar Solty, Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, Βερολίνο

Η διάβρωση των μεσαίων τάξεων και η τραγωδία των κορυφαίων ερμηνευτών: Η κριτική λογοτεχνία στη φυλακή του καπιταλιστικού ρεαλισμού

- Ελένη Παπαργυρίου, Πανεπιστήμιο Πατρών

Η ελληνική κρίση και οι μυθοπλασίες της 

- Δημήτρης Τζιόβας, University of Birmingham 

Η επανανακάλυψη της Ελλάδας και η αισθητικοποίηση της κρίσης

14:30 – 16:00

Διάλειμμα φαγητού

16:00 – 17:30

Αναπαριστώντας την πολιτική φαντασία

Συντονισμός: Ελένη Παπαργυρίου, Πανεπιστήμιο Πατρών

- Κωνσταντίνος Καλαντζής, University College London 

Η Σφακιανή Οθόνη: Φαντασία, τεχνο-υλισμός και «ο χαφιές του facebook» σε μια τοπική έκθεση φωτογραφίας

- Σεβαστή-Μέλισσα Νόλα & Χρήστος Βαρβαντάκης, Goldsmiths College – University of London 

Εξερευνώντας το βλέμμα του παιδιού: Παιδικά τοπία της «κρίσης»

- Μαρία Κοκορότσκου, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Η εικόνα ως διαμεσολάβηση: Αντιμετωπίζοντας την πραγματικότητα

17:30– 18:00

Διάλειμμα καφέ

18:00 – 20:00

Αρχειακές επιτελέσεις

- Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Νίκος Καπέλιος, Γιάννης Ρήγας, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Εισαγωγή

Προβολή:

- Νικαράγουα - Περιστατικό 315 του Julián Egea, σε σκηνοθετική επιμέλεια Γρηγόρη Παπαδόπουλου. Με αφορμή το έργο της Susan Meiselas «Reframing History»

- Ο θρήνος των τοίχων, σε σκηνοθετική επιμέλεια Νίκου Καπέλιου. Με αφορμή το έργο της Paula Luttringer «Τhe Wailing of the Walls»

- Παρέλαση της Λούλας Αναγνωστάκη, σε σκηνοθετική επιμέλεια Γιάννη Ρήγα. Με αφορμή την έκθεση «Χωρίς γεγονός» με φωτογραφίες του Γιάννη Στυλιανού και του George Georgiou

Σάββατο 24/11

14:30 – 16:30

Πολιτικές γεωγραφίες

Συντονισμός: Δημήτρης Παπανικολάου, Oxford University

- Γιάννης Σταθάτος

Αναπαριστώντας το καπιταλιστικό Υψηλό

- Johnny Miller 

Σκηνές ανισότητας

- Νικόλας Βεντουράκης

Leaving Utopia: (Απο)Δομώντας αφηγήματα μιας κρίσης 

- Ηρακλής Παπαϊωάννου, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης

Μια κρίση μέσα στην κρίση: Μαθήματα από μια έκθεση

16:30 – 17:00

Διάλειμμα καφέ

17:00 – 19:00

Κρίση και το οπτικό

Συντονισμός: Γιάννης Σταυρακάκης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

- Ηρώ Κατσαρίδου, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Εκθέτοντας την κρίση: Οι ελληνικές συμμετοχές στη Μπιεννάλε της Βενετίας

- Άννα Πούπου, Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Παράξενοι χώροι: H κινηματογραφική γεωγραφία του ελληνικού νέου κύματος

- Θεόφιλος Τραμπούλης

Becoming Temporal: Από το εικαστικό στο έγχρονο

- Δημήτρης Παπανικολάου, Oxford University

Αναταραχή Αρχείου 2018

19:00 – 19:30

Διάλειμμα καφέ

19:30 – 20:30

Κεντρική ομιλία

Julian Stallabrass, Courtauld Institute of Art – University of London

Eλίτ τέχνη, λαϊκισμός και η μοίρα της κριτικής

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ

Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση ελληνικά-αγγλικά