Σελίδες

Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 2022

Τσάρλι Τσάπλιν: Η ζωή του, τα πολιτικά του μηνύματα, η θλιμμένη του ματιά

Tα Χριστούγεννα του 1977, έφυγε από τη ζωή ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο σημαντικότερος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός όλων των εποχών, ο οποίος ξεκίνησε από τη στέρηση και τη σχεδόν απόλυτη ένδεια, για να φτάσει στην κορυφή και για την ακρίβεια στα αστέρια, εκεί που βρίσκονται μαζί του οι λιγοστοί άξιοι πρωτομάστορες του σινεμά.

Αυτό μπορούσε να το καταφέρει μόνο ο Τσάρλι Τσάπλιν. Την ίδια στιγμή που δακρύζεις μπορείς να πέσεις και από την καρέκλα από τα γέλια. Και μάλιστα σε συνδυασμό με τις σκέψεις που σου βάζει κάθε του πλάνο, κάθε μήνυμα που εκπέμπει, κοφτερό σαν λεπίδι, τις περισσότερες φορές καθαρά πολιτικό ή κοινωνικό. Έχει τέτοια η δύναμη ο κινηματογράφος του Τσάπλιν, που αν οι ταινίες του έμπαιναν στο δημοτικό σχολείο θα είχαμε έναν καλύτερο κόσμο, πολύ μακριά από την αγριότητα, την απανθρωπιά, τον κυνισμό, τη θρησκευτική προσήλωση στο χρήμα και την ισχύ.

Μιλούσε πάντα στην καρδιά

Όμως θα χωρούσε σήμερα στο θέαμα ένας Τσάπλιν; Ένας δημιουργός που μιλά απευθείας στην καρδιά των ανθρώπων και με τέτοια διεισδυτικότητα και απήχηση. Δύσκολο, καθώς οι μηχανισμοί εξουσίας και χειραγώγησης, η γιγαντιαία επιδρομή επικοινωνιολόγων, που εργάζονται πυρετωδώς για τα αφεντικά τους, η οργουελικής έμπνευσης πλύση εγκεφάλου από τις οθόνες και τα ΜΜΕ ίσως να τον πέταγαν δίπλα στους Γουάινστιν, ή και δίπλα σε ύποπτους για τα πολιτικά τους φρονήματα και «τρομοκράτες», που βρίσκονται απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας και αμφισβητούν το δυτικό τρόπο ζωής, την απληστία της αγοράς, τις στρατιωτικές επεμβάσεις στο όνομα της «ελευθερίας» και τους αόρατους θεσμούς, που έρχονται να «ρυθμίσουν» την ελευθερία και την αυτοδιάθεση των λαών.

Τι θα ήταν όμως ο κινηματογράφος χωρίς τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον «Σαρλό», τον «αλητάκο», τον «παλιάτσο», τον «φτωχούλη», το «χαμίνι», τον «αδικημένο»; Πολύ φτωχότερος. Όχι, μόνο γιατί οι ταινίες του, πολλές απ’ τις οποίες έχουν συμπληρώσει κοντά έναν αιώνα ζωής, αν και διατηρούν τη φρεσκάδα τους και τη νεότητά τους ακόμη και σήμερα, αποτελούν έναν απίστευτο πλούτο πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και γιατί το έργο του έχει επηρεάσει σχεδόν όλους τους μεγάλους του κινηματογράφου και της τέχνης γενικότερα.

Ο Πολιτικός Τσάρλι

Ο Τσάρλι Τσάπλιν ουδέποτε περιορίστηκε στον ρόλο του σταρ ή του καταξιωμένου κινηματογραφιστή, όπως οι περισσότεροι συνάδελφοί του, καθώς υπήρξε ενεργός πολίτης με καθαρές και συχνά ενοχλητικές για την εξουσία απόψεις. Η εξουθενωτική εργασία, η εκμετάλλευση ανθρώπων, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, οι κατατρεγμένοι μετανάστες, ο φόβος του αστυφύλακα, η απληστία των αφεντικών, οι επιπτώσεις του οικονομικού κραχ, ο πόλεμος είναι θέματα που διαπερνούν τις ταινίες του, ακόμη και τις ρομαντικές κωμωδίες του. Ο ίδιος είχε πει κάποτε με την απλότητα που τον διακρίνει: «Πιστεύω στην ελευθερία, αυτή είναι η πολιτική μου θέση, πιστεύω στους ανθρώπους αυτή είναι η φύση μου». Απεχθανόταν τους μηχανισμούς εξουσίας, πίστευε στους απλούς ανθρώπους, δεν ανήκε στην ελίτ. Ίσως γι’ αυτό ποτέ στις ταινίες του δεν ενσάρκωσε ανθρώπους της εξουσίας, έστω με ανάμικτα και σύνθετα χαρακτηριστικά. Είχε αρκεστεί στον χαρακτήρα του φτωχού αλητάκου, που προσπαθούσε να βρει δουλειά, που ήταν γενναιόδωρος, με ψυχικά αποθέματα, αλτρουιστής, που προσπαθούσε να επιβιώσει σε ένα βίαιο περιβάλλον ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού και κοινωνικής εξαθλίωσης, χωρίς να θυσιάσει την αξιοπρέπειά του και την ελεύθερη φύση του.

Ο Τσάρλι Τσάπλιν ως αξεπέραστος «Μεγάλος Δικτάτωρ»
Η μοναδική του εμφάνιση σε ρόλο ανθρώπου της εξουσίας είναι για το κλασικό «Ο Μεγάλος Δικτάτορας», για να γελοιοποιήσει τον Χίτλερ, τον γερμανικό στρατό και τον ναζισμό. Και μπορεί σήμερα να φαντάζει ως κάτι συνηθισμένο, αλλά εκείνη την εποχή, ήταν μία παράτολμη και ίσως, όπως θα λέγαμε σήμερα, μη πολιτικά ορθή προσέγγιση. Είναι η εποχή που κάποιοι πολιτικοί ηγέτες και μη έχουν κατατρομάξει από το γερμανικό μοντέλο και τους ναζιστές και κάποιοι άλλοι ήταν έτοιμοι να έρθουν σε συνεννόηση μαζί του.

Πώς του ήρθε η ιδέα για τον «Μεγάλο Δικτάτορα»; Όλα ξεκίνησαν όταν είδε στη Νέα Υόρκη τη δοξαστική για τον Χίτλερ ταινία της Λένι Ρίφενσταλ «Η Δύναμη της Θελήσεως», μαζί με τον Μπουνιουέλ και κάποιους άλλους. Ο Τσάπλιν γελούσε συνεχώς με τους κομπασμούς και τις πόζες του Γερμανού χασάπη, ενώ οι άλλοι ήταν τρομοκρατημένοι. Όταν έγιναν γνωστά τα γεγονότα της «νύχτας των κρυστάλλων» ωρίμασε η αρχική του ιδέα και έβαλε μπροστά την ταινία.

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ

1 σχόλιο:

  1. φυσικά ήταν από οικογένεια Ρομά και έτσι καταλάβει καλά το πρόβλημα με τους ρατσιστές

    ΑπάντησηΔιαγραφή

ΣΧΟΛΙΑ ΜΕ ΓΡΑΦΗ greeklish ΔΙΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ
H efimerida-sporades.blogspot.gr ενθαρρύνει τους αναγνώστες να εκφράζουν τις απόψεις τους μέσα από τo blog. Παρακαλούμε τα κείμενα να μην είναι υβριστικά, να μην συκοφαντούν και να μην γράφονται σε greeklish. Οι διαχειριστές φέρουν ευθύνη μόνο για τα επώνυμα άρθρα των συντακτών και των συνεργατών της.
Σας ευχαριστούμε για την συμμετοχή σας.