Παρουσίαση των Αρχείων των σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Σκοπέλου / εισήγηση Ελένης Σπηλιώτη

Η εισήγηση της κας Ελένης Σπηλιώτη στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη βιβλιοθήκη του Γενικού Λυκείου Σκοπέλου για την παρουσίαση των Αρχείων των σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Σκοπέλου.

Παλέτυπα βιβλία των σχολείων
της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
της Σκοπέλου φυλάσσονται στη βιβλιοθήκη
του Γενικού Λυκείου Σκοπέλου

Πολλά τα συναισθήματα από τα οποία διακατέχομαι τη στιγμή αυτή και κυρίως χαρά για την πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης. Αρκετό καιρό το συζητούσαμε με την προϊσταμένη των ΓΑΚ κ. Αννίτα Πρασσά, με την οποία μας συνδέει εδώ και μερικά χρόνια μια ανιδιοτελής φιλία. Είναι όμως και φίλη ανεκτίμητη της Σκοπέλου, αφού πάντα ανταποκρίνεται με προθυμία σε κάθε πρόσκληση μας που έχει σχέση με την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού.

Αισθάνομαι και ανακούφιση, γιατί σήμερα κλείνω το κεφάλαιο που λέγεται βιβλιοθήκη, και εξηγώ αμέσως τι εννοώ. Εδώ και δύο χρόνια -όπως ίσως γνωρίζετε πολλοί από σας- ο θεσμός της σχολικής βιβλιοθήκης -μέσα στα πολλά θύματα της οικονομικής κρίσης και αυτός- έχει πάψει να λειτουργεί, τουλάχιστον με το καθεστώς που λειτουργούσε μέχρι το 2011. Δεν υπάρχει πλέον υπεύθυνος καθηγητής που να τη λειτουργεί και εναπόκειται στην ευθύνη του Διευθυντή η λειτουργία της για κάθε σχολικό έτος.

Πολλοί από σας στο αντίκρυσμα της αφίσας - πρόσκλησης και στο διάβασμα του περιεχόμενου του θέματος που θα μας απασχολήσει σ' αυτήν εδώ την αποψινή σύναξη να έκαμαν τη σκέψη ότι οι τέτοιου είδους εκδηλώσεις στις...
μέρες μας είναι πολυτέλεια και αποτελούν ανεδαφικό ιδεαλισμό. Όμως, θεωρώ ότι σε κατεξοχήν κρίσιμες περιόδους καταλαβαίνουμε καλύτερα απ' ό,τι στις εποχές της ευμάρειας, ότι το μέλλον εκκολάπτεται μέσα στο παρελθόν, μορφοποιείται σ' αυτό και είναι συνάρτησή του. Αυτή η σκέψη μ' έσπρωξε να εισηγηθώ στους προϊσταμένους μου την πραγματοποίηση της σημερινής εκδήλωσης.

Τα επτά χρόνια που διετέλεσα υπεύθυνη του θεσμού αυτού η βιβλιοθήκη στάθηκε, ως όφειλε, κοντά στους μαθητές βοηθώντας τους να προσπελάσουν τη γνώση. Επειδή όμως το σχολείο, εκτός από το να μορφώνει, να εκπαιδεύει και να αποδίδει τους μαθητές του ως ολοκληρωμένες, ελεύθερες και υπεύθυνες προσωπικότητες στην κοινωνία, πρέπει να παρεμβαίνει σ' αυτήν και να την ευαισθητοποιεί σε θέματα που συμβάλλουν στη συνοχή της. Γι' αυτό ανοίχτηκε και προς αυτήν με πολλές δραστηριότητες και εκδηλώσεις.

Η σημαντικότερη όμως, κατά την κρίση μου, από τις δραστηριότητες είναι οι εργασίες που πραγματοποίησε και αφορούν την ιστορία του τόπου. Αυτού του έργου ο απολογισμός θα γίνει απόψε εδώ για να το γνωρίσουν οι κύριοι αποδέκτες του, οι Σκοπελίτες, μια και αφορά την τοπική ιστορία η γνώση της οποίας σφυρηλατώντας τη μνήμη οδηγεί στην αυτογνωσία.

Δύο είναι οι τομείς που συναποτελούν το έργο αυτό: Τα αρχεία του σχολείου και τα παλαίτυπα της βιβλιοθήκης του.

Το αρχείο του σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Σκοπέλου χρονολογείται από το 1841 και είναι το παλαιότερο της περιφέρειας Θεσσαλίας. Πριν από δέκα χρόνια περίπου, όταν διευθυντής του Λυκείου ήταν ο κ. Ι. Λιάτσος, ενεφανίσθη ένας μεγάλης ηλικίας Σκοπελίτης, κάτοικος Αμερικής, και ζήτησε να του χορηγηθεί από το σχολείο αποδεικτικό φοίτησης. Ο διευθυντής ανέθεσε σε μένα την έκδοση του πιστοποιητικού αυτού, αφού προηγουμένως μου υπέδειξε την ντουλάπα όπου έπρεπε να αναζητήσω τα αρχεία του σχολείου. Άνοιξα εκείνο το από καιρό κλεισμένο ντουλάπι και ανακάλυψα αυτό τον ιστορικό θησαυρό: Βιβλία στριμωγμένα το ένα κοντά στο άλλο κι εγώ όρθια εκεί γεμάτη δέος μπροστά στο θησαυρό του οποίου μέχρι πριν από λίγο αγνοούσα την ύπαρξή. Διαπίστωσα ότι υπήρχαν μητρώα μαθητών, πρακτικά συλλόγου διδασκόντων, μαθητολόγια ειδικοί και γενικοί έλεγχοι. Αρκετά από αυτά μετρούν την ίδια σχεδόν ηλικία με αυτή του Ελληνικού κράτους, αφού το παλαιότερο είχε συνταχθεί το 1841.

Ανάμεσα στα ονόματα των μαθητολογίων, εκτός των Σκοπελιτών, ανακάλυψα και αυτό του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Όλη η ιστορία του σχολείου ήταν μαζεμένη σ' αυτά τα χειρόγραφα βιβλία, πολλά από τα οποία είχαν αρχίσει να καταστρέφονται από την υγρασία. Έμεινα εκεί αποσβολωμένη να κοιτάζω δεν ξέρω πόση ώρα.

Την επόμενη χρονιά ανέλαβα ως υπεύθυνη τη σχολική βιβλιοθήκη. Ζήτησα από τον διευθυντή μου, τον κ. Λιάτσο, να μου εμπιστευθεί τα αρχεία για να τα καταγράψω και στη συνέχεια με σαρωτή που φρόντισα η ίδια να φέρω από το σπίτι μου, να τα αναπαραγάγω σε ηλεκτρονική μορφή. Όμως στάθηκε αδύνατο να φωτογραφήσω εκείνα που είχαν μεγάλο μέγεθος, επειδή το μηχάνημα που διέθετα δεν είχε αυτές τις δυνατότητες. Τη λύση του προβλήματος την έδωσε, ως από μηχανής θεός, η κ. Πρασσά που κατά τύχη ήταν τότε στη Σκόπελο. Της έδειξα τα αρχεία. Την εντυπωσίασε η παλαιότητά τους και μας πρότεινε να τα παραχωρήσουμε στα ΓΑΚ του Βόλου για να αναπαραχθούν εκεί ηλεκτρονικά.

Στις 16/6/2006 παραδώσαμε με πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής αυτά τα βιβλία. Μετά από πέντε περίπου χρόνια, μας τα έστειλαν σε ψηφιακούς δίσκους και μας πληροφόρησαν ότι μπορεί ο οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά μέσα από την ιστοσελίδα των ΓΑΚ. Πράγματι, σήμερα σ' αυτά τα αρχεία έχει πρόσβαση ο καθένας μέσω του διαδικτύου, όπως θα σας δείξουμε.

Κάποιοι δικαιολογημένα ίσως αναρωτηθούν γιατί, αφού είναι έγγραφα του σχολείου της Σκοπέλου, δόθηκαν και ευρίσκονται αυτή τη στιγμή στα ΓΑΚ του Βόλου. Η απάντηση είναι απλή. Τα ΓΑΚ, είναι μια υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, που ιδρύθηκε για τη διαφύλαξη δημοσίων εγγράφων και επομένως παρέχουν όλα τα εχέγγυα για τη διαφύλαξή τους από πλήγματα του χρόνου. Επίσης η ψηφοποίησή τους δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε οποιοδήποτε μελετητή ντόπιο ή ξένο να ασχοληθεί από το σπίτι του χωρίς να χρειάζεται να τα αναζητά και να χρησιμοποιεί τα πρωτότυπα που κινδυνεύουν από τη χρήση. Εξάλλου κάθε βιβλίο και γραπτό κείμενο έχει αξία από τη στιγμή που μπορεί ο οποιοδήποτε να έχει πρόσβαση, να το χρησιμοποιήσει και να αξιοποιήσει τις πληροφορίες που του παρέχει.

Δεν κομίζω γλαύκα εις Αθήνας. Τα αρχεία αυτά τα γνώριζαν μερικοί Σκοπελίτες που ασχολήθηκαν με αυτά στο παρελθόν και έχουν εκπονήσει εργασίες με βάση τις πληροφορίες τους.

Ο Αδαμάντιος Σάμψων έχει εκπονήσει μια εργασία δημοσιευμένη στο «Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών» 6/111-167 με τον τίτλο "Το Γυμνάσιο Σκοπέλου από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα 1723-1973".

Επίσης έχει σκύψει σ' αυτά ο π. Κ. Καλλιανός και έχει, από όσο γνωρίζω, γράψει δύο εργασίες η μια αφορά την ιστορία του σχολείου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο νησί και η άλλη με τον τίτλο "Ασχολίες και επαγγέλματα των Σκοπελιτών το α. μισό του 19ου αι."

Τα μαθητολόγια αυτά χρησιμοποίησε και ο Ι. Ν. Φραγκούλας για τη μελέτη του "Τα μαθητικά χρόνια του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο και στη Σκόπελο", μια και, όπως προανέφερα, είναι καταγεγραμμένος και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης που φοίτησε στο σχολείο της Σκοπέλου το 1865-66.

Στα αρχεία αυτά υπάρχουν πολύτιμες πληροφορίες για τις οποίες θα μας μιλήσει η κ. Πρασσά.

Στο νησί υπάρχουν και άλλα αρχεία δημοσίων υπηρεσιών. Πριν από ένα περίπου μήνα έκλεισε η ΔΟΥ της Σκοπέλου και έμαθα ―μακάρι να μην είναι αλήθεια― ότι τα παλιά της έγγραφα καταστράφηκαν. Υπάρχουν επίσης πολύτιμα αρχεία στο Δημοτικό σχολείο, στο Ειρηνοδικείο, στο Λιμενικό Ταμείο, στο Συμβολαιογραφείο, στο υποθηκοφυλακείο, στο Δήμο, καθώς και ιδιωτικά αρχεία όπως των οικογενειών Βακράτσα-Ρεμπάκη και Βαλσαμάκη, ίσως και κάποιων άλλων που δε γνωρίζω.

Το Αρχείο της Δημογεροντίας Σκοπέλου έχει καταστραφεί και ο π. Κ. Καλλιανός στο άρθρο που έχει δημοσιεύσει με τον τίτλο "Αρχείο εγγράφων νήσου Σκοπέλου" στο Θεσσαλικό Ημερολόγιον 1998 γράφει: "Η απώλεια του αρχείου της Δημογεροντίας της Σκοπέλου αλλά και του αρχείου του Δήμου της Χώρας, από της συστάσεώς του μέχρι τις αρχές του αιώνα μας, υπήρξαν, ασφαλώς, αρνητικοί παράγοντες για τη σύνθεση της ιστορίας του νησιού, στην Τουρκοκρατία μέχρι τα τέλη του 19ου αι".

Την ιστορική αξία αυτών των εγγράφων γνώριζαν από παλιά και μάλιστα ο π. Κώστας στο ίδιο με το παραπάνω άρθρο του αναφέρει "Τελικώς το αρχείο της δημογεροντίας της Χώρας της Σκοπέλου δεν το πήρε ο Ν. Ιγγλέζης. Ένα μέρος του απέμεινε, ίσως, στο τότε Δημοτικό Κατάστημα και από άγνοια χάθηκε και αυτό αργότερα. Εδώ όμως οφείλω να καταθέσω, συνεχίζει ο π. Κώστας, και την προφορική μαρτυρία του μακαρίτη Σωτηρίου Νικ. Δημητριάδη, ο οποίος υπήρξε από τους κορυφαίους ερευνητές και συλλέκτες ιστορικών στοιχείων για τη Σκόπελο. Ανέφερε, λοιπόν, ο Δημητριάδης ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο γιατρός Σταμ. Βακράτσας, περιμάζεψαν κάποια ιστορικά έγγραφα, όσα μπόρεσαν, από εμπορικό κατάστημα, στο οποίο είχαν δοθεί για χαρτί περιτυλίγματος. Έτσι πρέπει να σημειώσουμε ότι τα ιστορικά έγγραφα του αρχείου Βακράτσα ―τα οποία παρουσιάζει ο π. Κώστας σε αυτή την εργασία― το σπάραγμα από το αρχείο της Δημογεροντίας, ―που έχει σε άλλη εργασία παρουσιάσει― και οι κώδικες που σώζονται στο αρχείο του Σωτ. Δημητριάδη, προέρχονται από την απόπειρα διάσωσης, την οποία έκαναν οι δύο φιλίστορες και λόγιοι άνδρες".

Είναι βέβαιο ότι κάποιους έχω παραλείψει, γιατί δεν γνωρίζω όλη αυτή την ιστορία των αρχείων του νησιού τόσο καλά όσο ο π. Κώστας γι' αυτό και τον παρακαλώ να με διορθώσει.

Πλούσια είναι και τα αρχεία των μοναστηριών του νησιού, κάποια από τα οποία είναι γνωστά και έχουν καταγραφεί.

Γνωρίζω επίσης ότι στο παρελθόν, όταν Διευθυντής του Λαογραφικού Μουσείου Σκοπέλου ήταν ο κ. Κωστής Σύρος 1994-1999 είχε γίνει μια προσπάθεια συνεργασίας με τα ΓΑΚ για να επισημανθούν οι αρχειακές συλλογές και στη συνέχεια να τις πάρουν τα ΓΑΚ προκειμένου να διαφυλαχθούν και να είναι στη διάθεση των μελετητών. Η προσπάθεια μετά το διορισμό του κ. Σύρου ως καθηγητή και την απομάκρυνσή του από το μουσείο, δεν τελεσφόρησε.

Και σήμερα από πληροφορίες που έχω, γίνεται από κάποιους μια τέτοια σκέψη. Να δημιουργηθεί ένας φορέας που να ασχοληθεί με τη συγκέντρωση και φύλαξη των αρχείων του νησιού. Η κ . Πρασσά όμως που γνωρίζει τη νομοθεσία μπορεί να σας πει ότι η αυτή ορίζει πως τα αρχεία των δημοσίων υπηρεσιών πρέπει να δίνονται στα ΓΑΚ. Όσο για τα αρχεία του Δήμου και των ιδιωτικών συλλογών είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένας θεσμός από τον Δήμο για να τα στεγάσει και να τα διαφυλάξει. Βέβαια αυτός ο θεσμός πρέπει να έχει συνέχεια προκειμένου να διασφαλίσει αυτά τα έγγραφα. Είναι γεγονός ότι κάποιοι Σκοπελίτες έχουν στο σπίτι τους εξαιρετικά έγγραφα από τα οποία οι ιστορικοί θα μπορούσαν να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία του νησιού. Οι κάτοχοι όμως των αρχείων αυτών φοβούμενοι για την τύχη τους διστάζουν να τα παραχωρήσουν, γιατί τόσα χρόνια δεν έχει καταφέρει κανένας δημοτικός θεσμός να έχει συνέχεια και επομένως να διασφαλίσει την προστασία παλαιών εγγράφων και αντικειμένων. Κατανοώ τις ανησυχίες και αμφιβολίες τους. Όμως τα ΓΑΚ είναι ένας κρατικός φορέας με συνέχεια και αξιόπιστος στον οποίο μπορούν να εμπιστευθούν οποιαδήποτε έγγραφα έχουν για να φωτογραφηθούν και να τους επιστραφούν. Έτσι θα συμβάλλουν στο να καταφέρουν οι μελετητές να φωτίσουν την ιστορία του νησιού.

Τέλος θα ήθελα να τελειώσω αυτή τη μικρή εισήγηση με μια πρόταση στη δημοτική αρχή, αλλά και σε όλους τους Σκοπελίτες, παρότι γνωρίζω ότι οι καιροί είναι χαλεποί οικονομικά. Ο π. Κώστας έχει εκπονήσει και δημοσιεύσει πάρα πολλά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά με θέμα την ιστορία και λαογραφία του νησιού και τα κατά καιρούς αρχεία που έχει μελετήσει. Μόνο στο Θεσσαλικό ημερολόγιο μέτρησα 40. Προτείνω, αφού συγκεντρωθούν όλα, να ενσωματωθούν για να αποτελέσουν ένα τόμο. Νομίζω ότι αυτό αποτελεί πρώτιστο χρέος όλων μας. Χρέος έναντι του τόπου και του πολιτισμού μας που με υπομονή και επιμονή σφυρηλάτησαν οι πατέρες μας. Χρέος και δείγμα τιμής έναντι του π. Κ. Καλλιανού, του σεμνού αυτού λόγιου και ιστοριοδίφη, που το έργο του για την καταγραφή της ιστορίας του πολυαγαπημένου του νησιού, αποτελεί κατάθεση ψυχής και ζωής. Και το σπουδαιότερο, χρέος έναντι των παιδιών μας. Γιατί, αν γυρίσουμε τώρα την πλάτη και απομακρυνθούμε αδιάφοροι στις απώλειες σε ό,τι σχετίζεται με τον πολιτισμό, το κόστος δεν θα βαρύνει μόνο το παρόν, θα εγγραφεί υπερτονισμένο και στο όποιο μέλλον. Διατίθεμαι να βοηθήσω σε αυτή την προσπάθεια.

ΠΑΛΑΙΤΥΠΑ

Στο σχολείο της Σκοπέλου εκτός από τα αρχεία διαφυλάσσονταν και τα βιβλία που αποτελούσαν τη βιβλιοθήκη του. Τα βιβλία αυτά τα είχε το σχολείο μέχρι την ανακαίνισή του. Όταν τοποθετήθηκα στο σχολείο ως καθηγήτρια το Σεπτέμβριο του 1996, δεν βρίσκονταν σ' αυτό. Όταν ανέλαβα τη βιβλιοθήκη, ο π. Κ. Καλλιανός είχε την καλοσύνη να με ενημερώσει για την ύπαρξή τους προσθέτοντας ότι βρίσκονταν στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου. Ρώτησα το διευθυντή του σχολείου που επιβεβαίωσε την ύπαρξή τους, δίνοντάς μου μάλιστα και έναν χειρόγραφο κατάλογο όπου ήταν καταγεγραμμένα ―ελλιπής οφείλω να ομολογήσω― βάσει του οποίου έγινε η παράδοση με ημερομηνία 30-6-1994 από το Λύκειο στο Δήμο Σκοπέλου για να φυλαχθούν μέχρι την επαναλειτουργία του κτιρίου.

Με επιστολή μου προς τον τότε Δήμαρχο με ημερομηνία 14/02/2005 ζήτησα την επιστροφή τους στο σχολείο. Η τότε δημοτική αρχή αρνήθηκε να μου τα δώσει. Δεν γνωρίζω τους λόγους της αρνήσεως αυτής, ίσως να μην είχαν καταλάβει ακριβώς περί τίνος επρόκειτο. Επέμεινα και έστειλα ξανά επιστολές 19/04/2007 και 09/10/2007 στην επόμενη δημοτική αρχή. Μου τα παρέδωσαν με προφορική εντολή. Τα πήρα μέσα από μια ξύλινη ντουλάπα με τζάμια σπασμένα και τα μετέφερα σε καφάσια στη βιβλιοθήκη, χωρίς βοήθεια και πρωτόκολλο παράδοσης-παραλαβής. Στη συνέχεια με τη βοήθεια της κ. Μαρίας Δελήτσικου-Παπαχρίστου τα καταγράψαμε και αυτή τη στιγμή φιλοξενούνται στη βιβλιοθήκη.

Είναι βιβλία εξαιρετικής φιλολογικής αξίας, ανάμεσά τους υπάρχουν και μερικά χειρόγραφα στα οποία αναφέρεται ο γνωστός ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας, παλαιογράφος, αρχαιολόγος, πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός Λίνος Πολίτης, στο βιβλίο του "Συνοπτική αναγραφή χειρογράφων ελληνικών συλλογών", Θεσσαλονίκη 1976.

Αναφορά στα χειρόγραφα που υπήρχαν σε αυτή τη βιβλιοθήκη γίνεται και στην έκδοση του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης με τον τίτλο "Μικροφωτογραφήσεις χειρογράφων και αρχείων".

Κάποια από αυτά τα χειρόγραφα του παλιού Αστικού σχολείου βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

Ο ακαδημαϊκός και φιλόσοφος Βασ. Τατάκης ο οποίος πρωτοδιορίστηκε στη Σκόπελο και υπηρέτησε ως καθηγητής το 1922-23 στα απομνημονεύματά του μαζί με άλλες πληροφορίες που μας δίνει για την πόλη μας της εποχής εκείνης αναφέρει και τα βιβλία αυτά και γράφει : «Στο γραφείο του Σχολαρχείου υπήρχε μια βιβλιοθήκη όχι μεγάλη, καλούτσικη όμως, γεμάτη βιβλία. Όλα σχεδόν τα σχολεία της Μέσης έχουν τη βιβλιοθήκη τους, και μερικά μάλιστα παλαιά, αρκετά μεγάλη. Η βιβλιοθήκη του σχολείου μου ήταν σφραγισμένη όχι μόνο κλειστή. Κόλλες μπλε κολλημένες στην εσωτερική επιφάνεια των τζαμιών εμπόδιζαν να δω τι βιβλία περιείχε. Από κάτι χαραμάδες κατάλαβα ότι είχε παλιά βιβλία. Έψαξα στο αρχείο του σχολείου μα δε βρήκα τίποτε που να με διαφωτίζει για το σφράγισμα, ούτε κανένα κατάλογο της βιβλιοθήκης. Ρώτησα αρμοδίους, δεν ήξεραν τίποτα. Ο Ειρηνοδίκης που τον ρώτησα αν ήταν δυνατόν και πώς θα έπρεπε να ξεσφραγιστεί, με συμβούλεψε να μη ζητήσομε να κάνομε τίποτε. Την άφησα λοιπόν σφραγισμένη. Σκέπτομαι μόνο πως θα είχε ενδιαφέροντα παλαιά βιβλία, αν κρίνω από το γεγονός ότι η Σκόπελος γνώρισε ακμή στα προ του ’21 χρόνια και ότι το σχολείο της ήταν από τα παλαιότερα της νεότερης Ελλάδας. Αναρωτιέμαι τώρα τι να έγινε άραγε εκείνη η βιβλιοθήκη». Είναι συγκινητικό να μιλάμε 100 χρόνια μετά για αυτή τη βιβλιοθήκη.

Επίσης ο π. Κώστας έχει δημοσιεύσει στα "Θεσσαλικά ημερολόγια" άρθρο με τον τίτλο "Ο κατάλογος των παλαιτύπων στη βιβλιοθήκη του Γυμνασίου της Σκοπέλου" που βέβαια είναι ελλιπής, ενδεχομένως γιατί δεν είχε πρόσβαση σε όλα.

Αυτός ο φιλολογικός θησαυρός σήμερα βρίσκεται στη βιβλιοθήκη, ένα θεσμό που δεν υφίσταται πλέον. Μιλάω για θησαυρό γιατί εκτός από την παλαιότητα και τη φιλολογική τους αξία μέσα σε αυτά έσκυψαν περιώνυμοι δάσκαλοι που άσκησαν το λειτούργημά τους στη Σκόπελο για να φωτίσουν μαθητές που δόξασαν την Ελλάδα, γονείς που έδωσαν στην πατρίδα άξιους πολιτικούς, επιστήμονες και ανθρώπους του πνεύματος και του μόχθου βγάζοντας τη Σκόπελο από την αφάνεια και εντάσσοντάς την στα υπολογίσιμα μέρη της Ελλαδας. Αγωνιώ λοιπόν για το μέλλον του. Γνωρίζω ότι τέτοιας αξίας βιβλία υπάρχουν και σε ιδιωτικές συλλογές. Είναι κρίμα να φυλάσσονται πλημμελώς και να μην υπάρχει πρόσβαση σε αυτά από κανένα μελετητή. Η καταστροφή τους είχε αρχίσει από το παρελθόν, γιατί κάποιοι θεωρούν ότι είναι άχρηστα.

O Τατάκης που ανέφερα και πιο πάνω, σε άλλο σημείο των απομνημονευμάτων του γράφει: «μια μέρα, σε περίπατό μου σε δρομάκια της επάνω πλευράς της πόλεως, είδα ανοιχτή την πόρτα της αυλής ενός σπιτιού, με μεγάλη φωτιά στη μέση της αυλής. Δίπλα στη φωτιά, έναν άνθρωπο- ήταν ο γιατρός. Κατάλαβα αμέσως τι γινόταν, και στην καλημέρα μου πρόσθεσα την ερώτηση "τι κάνετε αυτού;". "Να μου είπε, δείχνοντας τον μεγάλο σωρό των καμένων βιβλίων, καίω αυτά τα παλιά και άχρηστα." Κρατούσε στα χέρια του ένα "άχρηστο", έτοιμος να το πετάξει. Είδε που το κοίταζα "το θέλεις αυτό;" μου είπε "παρ' το". Το πήρα, τον ευχαρίστησα και έφυγα γρήγορα μην το μετανιώσει, γι' αυτό και δεν επεχείρησα να του πω να μου δώσει άλλα τρία που περίμεναν τη σειρά τους για τη φωτιά. Όταν απομακρύνθηκα λίγο άνοιξα το βιβλίο: Έκδοση του Ομήρου του 1535».

Ας μην έχουν και όσα έχουν απομείνει σε ιδιωτικές συλλογές αυτήν την τύχη.

Η Σκόπελος έχει πλούσια ιστορία και οφείλουμε όλοι να τη διαφυλάξουμε. Θα πρέπει κατά πρώτον όλα αυτά να γνωστοποιηθούν, να καταγραφούν και να δημοσιευθεί ένας κατάλογος για να γίνει γνωστό τι υπάρχει στο νησί. Ήδη κάτι τέτοιο έχουμε κάνει με την κ. Δελήτσικου-Παπαχρίστου στο αρχοντικό Βακράτσα. Έχουμε καταγράψει τα βιβλία της βιβλιοθήκης που φιλοξενούνται στον 1ο όροφο του αρχοντικού. Το ίδιο έχουμε κάνει και με τη συλλογή Νικολαΐδη που φιλοξενείται εδώ στη βιβλιοθήκη. Η καταγραφή δε θα στερήσει κανέναν από τα ιστορικά του κειμήλια. Θα συνεχίσει να τα έχει στο σπίτι του ο καθένας.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι όποιος προσδοκά οικονομικά οφέλη από την ύπαρξη αυτών των βιβλίων τρέφει αυταπάτες. Στο παρελθόν απευθύνθηκε κάποιος Σκοπελίτης σε μένα να ρωτήσω σε παλαιοβιβλιοπωλείο την χρηματική αξία ένος πράγματι σπάνιου βιβλίου. Σας πληροφορώ ότι, όταν του έδωσα την απάντηση του βιβλιοπωλείου, απογοητεύτηκε. Τονίζω λοιπόν την ιστορική και φιλολογική αξία αυτών των βιβλίων. Αποτελούν κομμάτι της τοπικής ιστορίας, παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές και συντελούν στην τόνωση της ιστορικής μνήμης. Ευχής έργον θα ήταν να δημιουργηθεί ένας φορέας με συνέχεια σ' αυτό το νησί που να φιλοξενήσει όλο αυτό το πολύτιμο υλικό.