Πολιτικοί εξόριστοι στην Αλόννησο

Εξόριστοι στην Αλόννησο | Παρουσίαση του βιβλίου στο νησί (κλικ)

Έχουν γραφτεί πολλές σελίδες για τους εξόριστους στην περίοδο του Εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα, 1945 – 1949. Τίποτα όμως δεν ήταν γνωστό για τους εξόριστους στην Αλόννησο, μέχρι πέρυσι. (κλικ)

Ο Γρηγόρης Ριζόπουλος, ένας πρώην εξόριστος στο νησί –16χρονος μαθητής γυμνασίου το 1947–, θα επανέλθει στο νησί, και στις 9 του Ιούνη θα μας μιλήσει για τους πολιτικούς εξόριστους στην Αλόννησο, και τη συμπεριφορά των ντόπιων απέναντί τους.   

Ο ελληνικός λαός, που ήπιε το πικρό ποτήρι πολέμου και εξαναγκάστηκε αμέσως μετά να πιει ως τον πάτο ένα άλλο, πικρότερο ποτήρι, το ποτήρι του εμφυλίου πολέμου, αυτό που μέχρι σήμερα εξακολουθούν να πληρώνουν τις συνέπειές του οι επόμενες γενιές, πρέπει να γνωρίζει για ποιο σκοπό λειτούργησαν οι τόποι εξορίας, γιατί υπέφεραν, κυνηγήθηκαν, βασανίστηκαν οι εξόριστοι, και ποιες ήταν οι καταστρεπτικές συνέπειες –μπορούν να συγκριθούν μόνο με τις επιπτώσεις του Πελοποννησιακού πολέμου– του εμφυλίου πολέμου για την Ελλάδα. Συνέπειες όχι μόνο ανθρώπινες και υλικές, αλλά και η καταστροφή όλων των αξιών, ακόμα και της ίδιας της γλώσσας, όταν οι λέξεις κατέληξαν να χρησιμοποιούνται για να πουν το αντίθετο από αυτό που σημαίνουν συνήθως, όπως και στον εμφύλιο πόλεμο στην Κέρκυρα πριν 2.500 χρόνια, που τόσο παραστατικά μας παρέδωσε ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του.

Η διάλεξη, του Γρηγόρη Ριζόπουλου, μας
δίνει την ευκαιρία να αναπολήσουμε τα σπουδαία δείγματα πατριωτισμού και ανθρωπισμού των πολιτικών εξόριστων που δεν αμφισβητούσαν οι σύγχρονοί τους, και τους θαυμάζουν οι μεταγενέστεροι. «Δεν μπορούμε παρά να υποκλιθούμε στους ανθρώπους που μαρτύρησαν για τις ιδέες τους, και  πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν στιγμές στην ιστορία της Ελλάδας, της ανθρωπότητας γενικότερα, ακόμα κι αν είναι τραγικές, παραμένουν ωραιότερες ή τουλάχιστον πιο εντυπωσιακές από άλλες». 

Οι εξόριστοι και οι Αλοννησιώτες

Εκείνο που αναδύεται από το βιβλίο και την προσωπική μαρτυρία του Γρηγόρη Ριζόπουλου για τους εξόριστους στην Αλόννησο, είναι ο τρόπος που ο μικρός και αγράμματος πληθυσμός του νησιού αντέδρασε στη συγκεκριμένη περίοδο. Απ’ τις διηγήσεις του πιτσιρικά, τότε, εξόριστου προβάλλει η ζεστασιά της ανθρώπινης αλληλεγγύης των ντόπιων, που συμβάδιζε με την αγάπη για τη ζωή των πολιτικών εξόριστων οι οποίοι κρατούσαν ψηλά τη φλόγα της ζωής και αγωνίζονταν για ένα κόσμο αλλιώτικο, γεμάτο αρετή, φως και δημιουργία. Η συμπεριφορά του Αλλονησιώτη μπορεί να αναζητηθεί στην ιδιοφυΐα του αναλφάβητου ντόπιου, στον κληρονομημένο τρόπο να βλέπει, να σκέπτεται, να αισθάνεται, να θέλει.

Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε ότι είχε φυτευτεί μέσα τους το Έλεος, όχι με την έννοια τοι οίκτου αλλά, όπως αυτό παρουσιάζεται –στην συγκλονιστικότερη ίσως σκηνή– στην Ιλιάδα του Ομήρου, όταν ο Πρίαμος πηγαίνει στη σκηνή του Αχιλλέα για να ζητήσει το πτώμα του νεκρού γιού του, Έκτορα. Δεν έδειξαν οίκτο ή δακρύβρεχτη συμπόνοια για τους πολιτικούς εξόριστους οι Αλοννησιώτες· συμπάσχανε μαζί τους και δεν έμειναν απαθείς απέναντι στη δυστυχία τους. 

Παναγιώτης Καλογιάννης,

Συγγραφέας

• Κυκλοφόρησε το βιβλίο «Εξόριστοι στην Αλόννησο», εκδόσεις Σ. Ζαχαρόπουλος.

ΥΓ: Εξόριστοι, πολύ λιγότεροι από αυτούς στην Αλόννησο, υπήρξαν και στα άλλα νησιά των Σποράδων: Σκύρο, Σκιάθο και Σκόπελο. Συγκεκριμένα στοιχεία παρατίθενται στο βιβλίο.