Μέδουσες, χταπόδια, καρχαρίες και η άγνοια που εκπέμπει η θαλασσινή μας χώρα

Τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε τα κοινωνικά δίκτυα και τον τύπο να κατακλύζονται από αναρτήσεις και δημοσιεύματα που προκαλούν μεγάλη ανησυχία στους πολίτες για “επιδρομές” από “επικίνδυνες” μέδουσες και “άγριους” καρχαρίες. Ενδεικτικό είναι και το δημοσίευμα ενός ελληνοαμερικανού σκηνοθέτη - ο οποίος δηλώνει μη σχετικός με τα θέματα των θαλασσών - αλλά έχει κάνει πολλούς να αναρωτιούνται εάν τα χταπόδια έχουν εγκέφαλο και στα 8 τους πόδια και άλλους να σκέφτονται μήπως η κατανάλωση τους αποτελεί αντικυβερνητική στάση.

Ο βυθός της θάλασσας δεν είναι χώρος συλλογής σουβενίρ

Γνωρίζατε ότι ακόμα και ένα άδειο κοχύλι μπορεί να γίνει «σπίτι» για άλλα θαλάσσια είδη όταν πεθάνει το γαστερόποδο, ενώ αυστηρά προστατευόμενα είδη όπως η Μπουρού (Charonia Tritonis) και η Κοχύλα (Tonna Galea) απειλούνται με εξαφάνιση από τις θάλασσές μας λόγω της παράνομης αλιείας;

Μπορούμε να θαυμάσουμε και να φωτογραφίσουμε όσο θέλουμε τα "καλλιτεχνήματα της φύσης", αλλά όχι να τα πάρουμε από το σπίτι τους για να διακοσμήσουμε το δικό μας. 

ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ↓↓↓

Μπουρού: για πόσο ακόμα θα επιβιώνει τις θάλασσές μας;

___________________

Εκβρασμός Ζιφιού στον Σαρωνικό – Ο Απόηχος του Περιστατικού

Κάθε μήνα στις ελληνικές ακτές εντοπίζονται δεκάδες τραυματισμένα ή νεκρά θαλάσσια θηλαστικά και χελώνες. Η είδηση, όμως, αυτών των περιστατικών δεν ξεφεύγει από τα περιορισμένα όρια των τοπικών κοινωνιών των περιοχών που συμβαίνουν. 

Όπως αποδείχθηκε τις τελευταίες μέρες, ένας εκβρασμός ήταν αναγκαίο να συμβεί στις ακτές του Σαρωνικού, ώστε να ευαισθητοποιηθούν οι αρχές και τα ΜΜΕ. Η τεράστια κινητοποίηση, όμως, απλώς αποκάλυψε (εντός και εκτός Ελλάδας) την ανυπαρξία του κρατικού μηχανισμού, την ανεπάρκεια γνώσεων αλλά και την έλλειψη οποιασδήποτε υποδομής για την περίθαλψη θαλάσσιων ζώων.

Εκβρασμός ζωνοδέλφινων στο ΒΑ Αιγαίο

Τρία νεκρά ζωνοδέλφινα, δύο ενήλικα θηλυκά και ένα νεαρό αρσενικό, εντοπίστηκαν στις νοτιοανατολικές ακτές της Σάμου. 

Εκτιμάται ότι οι έντονοι βοριάδες σε συνδυασμό με τους ισχυρούς νότιους ανέμους τα παρέσυραν για τουλάχιστον τρεις ημέρες, πριν καταλήξουν εκεί από άλλη περιοχή του Αιγαίου. Η ομάδα Άμεσης Ανταπόκρισης του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος βρέθηκε στο σημείο που εντοπίστηκαν, ώστε να διερευνήσει τα αίτια θανάτου τους.

Κοραλλιγενείς Οικότοποι: Επιτακτική Ανάγκη Άμεσης Προστασίας

Η ερευνητική αποστολή του Aegean Explorer στα νερά του ΒΑ Αιγαίου, που διενεργείται κατόπιν έκδοσης σχετικής NAVTEX από την Υδρογραφική Υπηρεσία, συνεχίζεται παρά τους έντονους βοριάδες. Τα πρώτα αποτελέσματα της στοχευμένης και εντατικής δουλειάς των μελών της ερευνητικής ομάδας, στο πλαίσιο της δράσης «Προστατεύοντας τα Βαθιά Νερά και τους Κοραλλιγενείς Οικοτόπους του Αιγαίου», είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα!

Ενδεικτικό είναι ότι σε θαλάσσια έκταση μόλις 7000m², οι ερευνητές έχουν ήδη καταγράψει περισσότερα από 250 είδη πανίδας και χλωρίδας σε οικοσυστήματα της μεσοφωτικής ζώνης.

Προκλητική και καταστροφική αλιεία από τουρκικές μηχανότρατες στα ελληνικά νερά

Από τα χαράματα σήμερα, 5-8-21, μεγάλα τουρκικά αλιευτικά σκάφη (μηχανότρατες) σε ομάδες 2-3 σκαφών, ψαρεύουν προκλητικά, παράνομα και ιδιαίτερα καταστροφικά, εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, ακόμα και σε αποστάσεις μόλις 100-200 μέτρων από τις ακτές τις Σάμου και των Φούρνων. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται αυτή η θερινή επέλαση των τουρκικών μηχανοτρατών στο ανατολικό Αιγαίο, σήμερα παρατηρούμε μία «αναβαθμισμένη» ένταση, καθώς τα συγκεκριμένα αλιευτικά ψαρεύουν ακόμα και σε ρηχά νερά με λιγότερο από 30 μέτρα βάθος και με κλειστό το σύστημα αυτόματου εντοπισμού AIS.

Αστερίες: Στη θάλασσα ή στο σαλόνι μας;

Οι αστερίες είναι ασπόνδυλα ζώα που ζουν στον βυθό και ανήκουν στη συνομοταξία των Εχινόδερμων. Υπάρχουν περίπου 2.000 είδη σε όλο τον κόσμο που διαφέρουν μεταξύ τους σε μέγεθος, σχήμα και χρώμα, ενώ μπορεί να έχουν από πέντε έως και πάνω από είκοσι “πόδια”! Πολλά από αυτά τα είδη ζουν στις ελληνικές θάλασσες, συμπεριλαμβανομένων των Astropecten aurantiacus, Luidia ciliaris, Coscinasterias tenuispina, Marthasterias glacialis και Echinaster sepositus.

Οι αστερίες έχουν σημαντικό ρόλο στην τροφική αλυσίδα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων συμβάλλοντας στην ισορροπία τους, π.χ. ελέγχοντας τους πληθυσμούς άλλων ειδών, όπως οι αχινοί.

Χρειάζονται όμως την προστασία μας. Τα είδη αστερία που ζουν σε ρηχά νερά εντοπίζονται συχνά από κολυμβητές και δύτες, οι οποίοι τους απομακρύνουν από το νερό είτε για να τους παρατηρήσουν, είτε για να τους μετατρέψουν σε σουβενίρ αφού πεθάνουν από αφυδάτωση. Αυτό συμβάλει στην αισθητή μείωση του αριθμού τους στις θάλασσές μας κατά τις τελευταίες δεκαετίες και την εξαφάνιση ορισμένων ειδών από κάποιες περιοχές.

Sea Diamond – Εγκαταλελειμμένο τοξικό απόβλητο επί 14 χρόνια στον βυθό της Σαντορίνης

14 χρόνια μετά την βύθιση και εγκατάλειψη του Sea Diamond, που στοίχισε τη ζωή σε 3 ανθρώπους, το κουφάρι του πλοίου συνεχίζει να διαβρώνεται καθημερινά διαρρέοντας πετρελαιοειδή και άλλες επικίνδυνες ουσίες στα θαλάσσια οικοσυστήματα. 

Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος από την πρώτη στιγμή της βύθισης του Sea Diamond βρέθηκε στο πλευρό της τοπικής κοινωνίας πιέζοντας προς την απομάκρυνση αυτού του επικίνδυνου ναυαγίου. Έπειτα από 14 χρόνια απραξίας, εμπαιγμού των πολιτών και διαχρονικής ανεπάρκειας των αρμόδιων αρχών, μοναδικό συμπέρασμα είναι ότι η προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος διαχρονικά δεν αποτελεί προτεραιότητα για την εκάστοτε πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα.

Το ιστορικό της μη - ανέλκυσης του Sea Diamond:

Φυτεύοντας τους υποβρύχιους κήπους του Αιγαίου

Ένα σημαντικό στάδιο της διαδικασίας αναδάσωσης θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας ολοκληρώθηκε λίγο πριν την έναρξη των περιοριστικών μέτρων, από την ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος. Σε μία εποχή που έχουμε πλέον συνηθίσει να αναφερόμαστε μοιρολατρικά στα είδη ζώων και φυτών που εξαφανίζονται για πάντα, είναι καιρός να αρχίσουμε να επικεντρωνόμαστε στις έμπρακτες λύσεις για την αναστροφή αυτής της κατάστασης, αντί να χάνουμε πολύτιμο χρόνο φλυαρώντας για τα προβλήματα που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε.

Παρόλο που τα λιβάδια Ποσειδωνίας αποτελούν το πλέον προστατευόμενο και παραγωγικό θαλάσσιο οικοσύστημα της Μεσογείου, εμείς στην Ελλάδα επί χρόνια ανεχόμαστε την καταστροφή τους – είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω συμφερόντων - χωρίς να έχουμε συνειδητοποιήσει την αξία τους ως αναντικατάστατο φυσικό πόρο. Πριν να είναι πολύ αργά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τουλάχιστον το οικονομικό κόστος που θα προκαλέσει η καταστροφή τους σε εμάς και στις επόμενες γενιές.

Εκβρασμός Φώκαινας στις Νότιες Ακτές της Σάμου

Ένα ιδιαίτερα σπάνιο θαλάσσιο θηλαστικό - μία Φώκαινα (κητώδες που μοιάζει με μικρόσωμο δελφίνι) - εντοπίστηκε νεκρό στις νοτιοανατολικές ακτές της Σάμου. Αποτελεί την πρώτη καταγραφή του είδους σε αυτή την περιοχή του Αιγαίου. Αξιοσημείωτο είναι ότι έπειτα από 20 και πλέον χρόνια έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας "Αρχιπέλαγος" στους πληθυσμούς των θαλάσσιων θηλαστικών στη συγκεκριμένη περιοχή του Αιγαίου, δεν έχει εντοπιστεί ποτέ αυτό το είδος ούτε στο ανοιχτό πέλαγος, αλλά ούτε εκβρασμένο στις ακτές.

Προκλητική και καταστροφική αλιεία από τουρκικές μηχανότρατες στα ελληνικά νερά

Από νωρίς το πρωί σήμερα 4 μεγάλα τουρκικά αλιευτικά σκάφη (μηχανότρατες) ψαρεύουν εντατικά στα ελληνικά νερά, κοντά στις ακτές των Φούρνων, 25 μίλια από τις τουρκικές ακτές, όπως καταγράφεται από ερευνητικό σκάφος του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος που βρίσκεται από τα ξημερώματα στην περιοχή. Το ίδιο συνέβη κατ’ επανάληψη τις προηγούμενες ημέρες και καθώς δεν αντιμετωπίστηκε από τις ελληνικές αρχές, βλέπουμε το πρόβλημα να διογκώνεται και να εδραιώνεται.

Πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα νέου ξενικού είδους ψαριού

Πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα του ξενικού είδους ψαριού Cheilodipterus novemstriatus έγινε τις προηγούμενες ημέρες στη Ρόδο από μέλος του Παρατηρητηρίου Πολιτών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος.

Το είδος αυτό συναντάται συνήθως στην περιοχή του Ινδικού και του Ειρηνικού ωκεανού ενώ από το 2010 έχει εισβάλει στη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ ως Λεσσεψιανός μετανάστης. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου εντοπίστηκε αρκετές φορές στην ανατολική Ρόδο, από τον δύτη Ευγένιο Λουδάρο σε νερά με βάθος 8- 9 μέτρων, κοντά στον επίσης αλλόχθονο μακράκανθο αχινό Diadema setosum.

Είναι γεγονός ότι οι θάλασσες μας αλλάζουν και ότι όλοι μας πρέπει να παρατηρούμε και να μάθουμε να ζούμε στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται:
> 1000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο
> 650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς
> 100 είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα

Εφτά νεκρές μεσογειακές Φώκιες εντοπίστηκαν στο Αιγαίο τις μέρες των περιορισμών

Τα περιοριστικά μέτρα μετακίνησης λόγω του κορωνοϊού και η έλλειψη της έντονης ανθρώπινης πίεσης, αποτέλεσαν μία σύντομη ευκαιρία ανάκαμψης για τη φύση και ιδιαίτερα για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Αυτό οφείλεται κυρίως στην απουσία χιλιάδων αλιευτικών σκαφών (επαγγελματικών και ερασιτεχνικών), στον προσωρινό περιορισμό της υπεραλίευσης, αλλά και στην απουσία χιλιάδων μικρών και μεγαλύτερων άλλων σκαφών που συνήθως διαπλέουν τις θάλασσές μας προκαλώντας έντονη υποβρύχια ηχορύπανση και όχληση.

Τελικά όμως δεν «έμειναν όλοι σπίτι»... Σε μία περίοδο που κάποιοι θεώρησαν ότι υπάρχει λιγότερη επιτήρηση και μηδενική προσέλευση στις παραλίες από τους πολίτες, μία μικρή μειοψηφία ψαράδων που φέρουν επαγγελματική άδεια και επιμένουν να δυσφημίζουν το σύνολο των αλιέων, συνέχισαν το μακάβριο έργο τους, αποδεκατίζοντας σπάνια θαλάσσια είδη.

Φυσητήρας, ο γίγαντας των θαλασσών μας

Ένας φυσητήρας, ένας γίγαντας των θαλασσών μας, στο πεδίο έρευνας πάνω από τη θαλάσσια τάφρο ανάμεσα στην Ικαρία, την Χίο και τη Σάμο. Αυτή η ιδιαίτερη θάλασσα όπου τα νερά ξεπερνούν τα 1100 μέτρα σε βάθος, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μεταναστευτικές διόδους για τα μεγάλα θαλάσσια θηλαστικά στη ΒΑ Μεσόγειο. Ευτυχώς αυτά να νερά αυτοπροστατεύονται από τους δυνατούς ανέμους και τα έντονα καιρικά φαινόμενα και ως αποτέλεσμα δεν είναι προσβάσιμη στην ανθρώπινη δραστηριότητα (και επιβάρυνση) παρά μόνο ελάχιστους μήνες τον χρόνο.

Αυτά τα βαθιά και άγνωστα νερά, μας θυμίζουν καθημερινά πόσα πολλά είναι αυτά που ακόμα δεν γνωρίζουμε για την ζωή σε αυτή την μοναδική θάλασσα.

Νεκρά σπάνια είδη στις ακτές του Αιγαίου

Του
Θοδωρή Τσιμπίδη
Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»

Παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα η δράση του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος συνεχίζεται στο Αιγαίο. Θέλουμε, ωστόσο, να μοιραστούμε μαζί σας κάποια από τα γεγονότα της θλιβερής πραγματικότητας που καταγράφουμε στις θάλασσες μας. Ο εντοπισμός και η ενημέρωση από τους πολίτες και τις λιμενικές αρχές για περιστατικά εκβρασμένων ή νεκρών σπάνιων θαλάσσιων ειδών στις ελληνικές ακτές, δεν αποτελεί είδηση, αλλά δυστυχώς μία καθημερινότητα για εμάς, καθώς αντιμετωπίζουμε τέτοια περιστατικά σε πολλές περιοχές του Αιγαίου.

Η Τέχνη Συμμαχεί με την Επιστήμη για την προστασία των Θαλασσών μας

Το Ινστιτούτο "Αρχιπέλαγος" ένωσε το φετινό καλοκαίρι τις δυνάμεις του με το Art Space Pythagorion, στο πλαίσιο της έκθεσης με τίτλο 13,700,000 km^3 (ο αριθμός αναφέρεται στον όγκο, σε κυβικά χιλιόμετρα, των υδάτων της Μεσογείου). Κοινός μας στόχος είναι η ανάπτυξη συνεργειών ανάμεσα στις τέχνες και τις θαλάσσιες επιστήμες, με σκοπό την ενεργοποίηση του κοινού σε δράσεις που σχετίζονται με την προστασία των θαλασσών μας.

Μία θαλάσσια χελώνα προσπαθεί να κολυμπήσει ανάμεσα στα σκουπίδια μας...

Καθώς βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού, το σύνολο σχεδόν της ελληνικής επικράτειας θυμίζει υπαίθριο σκουπιδότοπο. Mία εικόνα τραγική από μία χώρα που αρνείται να αλλάξει.

#aegeanresearch #marineconservation #carettacaretta#savetheocean #saveourseas #savetheturtles #seaturtles#seaturtleresearch #mediterraneanseaturtles #stopplasticpollution#plasticfreesea #cleanseas #oceanconservation #wearearchipelagos#Archipelagos #savetheaegean

Συνάντηση Εργασίας του Ινστιτούτου "Αρχιπέλαγος" και του διεπιστημονικού δικτύου FLOATS

Ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουνίου η τριήμερη συνάντηση εργασίας ανάμεσα στο Ινστιτούτο Θάλασσας Προστασίας Αρχιπέλαγος και τo διεπιστημονικό δίκτυο FLOATS (το Πλωτό Εργαστήριο για την Δράση και Θεωρία στη Θάλασσα – Floating Laboratory for Action and Theory at Sea). Το“Aegean Explorer” φιλοξένησε τη συνάντηση εν πλω στο ανατολικό Αιγαίο.

Το FLOATS απαρτίζεται από ακαδημαϊκούς ερευνητές κοινωνικής ανθρωπολογίας, πολιτικής, ιστορίας, τέχνης, αρχιτεκτονικής και πολιτικής οικολογίας από την Ελλάδα, την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κύπρο, την Τουρκία και τις ΗΠΑ, και ειδικεύεται στην έρευνα της θάλασσας από την σκοπιά των κοινωνικών επιστημών.

Πίννα (Pinna nobilis) - Άλλο ένα θαλάσσιο είδος κοντά στον αφανισμό

Τους τελευταίους μήνες καταγράφεται στις ελληνικές θάλασσες μία νέα σημαντική απειλή, που αυτή τη φορά κινδυνεύει να αφανίσει άλλο ένα προστατευόμενο θαλάσσιο είδος – την Πίννα (Pinna nobilis): το μεγαλύτερο δίθυρο στη Μεσόγειο που φτάνει και τα 1,2 μέτρα σε μήκος. Καθώς η Πίννα αντιμετωπίζει πολυάριθμες ανθρωπογενείς απειλές (παράνομη αλιεία, καταστροφή οικοτόπων κ.α.), πρόσφατα ήρθε να προστεθεί και μία νέα, ακόμα μεγαλύτερη απειλή: η έξαρση του παράσιτου Haplosporidum pinnae. Το παράσιτο αυτό εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ακτές της Ισπανίας το 2016 και έχει ήδη εξαλείψει ολόκληρους πληθυσμούς Πίννας στη δυτική Μεσόγειο.

Στις ελληνικές θάλασσες η μαζική θνησιμότητα πληθυσμών Πίννας ξεκίνησε να παρατηρείταιτο φετινό καλοκαίρι. Σε περιοχές του βορείου Αιγαίου έχει ήδη αφανιστεί περισσότερο από το 90% πληθυσμού, ενώ αναφορές για μαζική θνησιμότητα υπάρχουν σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ευτυχώς μέχρι στιγμής εντοπίζονται ακόμα υγιείς πληθυσμοί του είδους στα βόρεια Δωδεκάνησα. 
Αν και δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη το πώς εμφανίστηκε το Haplosporidum pinnae, πιθανολογείται ότι η παρουσία κάποιου ξενικού είδους μπορεί να μετέδωσε το παράσιτο στο νερό. Η Πίννα δεν διαθέτει κάποια φυσική προστασία εναντίον του, οπότε είναι πλήρως εκτεθειμένη σε αυτό το παράσιτο.

Τουρκικές Μηχανότρατες αλιεύουν επι μέρες στα ελληνικά Νερά! Προκλητική και η αδιαφορία των ελληνικών Αρχών

Οι τουρκικές μηχανότρατες παραμένουν επί μέρες στα ελληνικά νερά και επιστρέφουν στην Τουρκία μόνο για να εκφορτώσουν την ψαριά τους. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία εποχή όπου τα αντίστοιχα ελληνικά αλιευτικά απαγορεύεται να ψαρεύουν, ενώ οι Έλληνες παράκτιοι αλιείς της περιοχής, με δυσκολία επιβιώνουν ψαρεύοντας τα ήδη υπεραλιευμένα ιχθυαποθέματα.

Την τελευταία εβδομάδα έως και σήμερα, συνεχή είναι τα προκλητικά περιστατικά όπου τουρκικές μηχανότρατες εντοπίζονται να ψαρεύουν στα ελληνικά νερά, όχι απλώς παραβιάζοντας την οριογραμμή, αλλά βαθιά μέσα στο Αιγαίο, προσεγγίζοντας ακόμα 100 μέτρα από τα ελληνικά νησιά. Αυτές οι παραβιάσεις γίνονται, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας αλλά ακόμα και καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας, κοντά σε τουριστικές περιοχές, όπως καταγράφηκαν τις περασμένες ημέρες από το ερευνητικό σκάφος του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, ανάμεσα στην Πάτμο και τους Αρκιούς! 

Περισσότερο προκλητική από τη στάση των μεγάλων τουρκικών αλιευτικών, θεωρούμε την αδιαφορία και ανεπάρκεια των ελληνικών αρχών, δεδομένου ότι παρόλες τις επανειλειμμένες καταγγελίες που λαμβάνουν καθημερινά από πολίτες, αλιείς, τουριστικά σκάφη και από το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, επί μία εβδομάδα δεν είναι σε θέση να απωθήσουν τα τουρκικά αλιευτικά από τα ελληνικά χωρικά ύδατα.

Αξιοσημείωτα είναι όμως και τα πολυάριθμα περιστατικά όπου Έλληνες ψαράδες καταγγέλλουν στις λιμενικές αρχές την παράνομη δραστηριότητα των τουρκικών αλιευτικών, αλλά τελικά καταλήγουν να είναι οι ίδιοι υπόλογοι και στόχος ελέγχων, αντί να αξιοποιούνται οι πληροφορίες που προσφέρουν για την αντιμετώπιση αυτών των παραβιάσεων από τα τουρκικά σκάφη.