Μιχάλης Πρώιος: Οι ΑΠΕ είναι θαυμάσιες για αυτούς που τις εξάγουν και για τις εταιρείες πλασιέ που βγάζουν ποσοστά

Παρέμβαση - ομιλία στην ημερίδα «Σκόπελος: προς ένα ενεργειακά “πράσινο” νησί» (κλικ) που πραγματοποιήθηκε στον “Ορφέα” έκανε ο Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Μιχάλης Πρώιος. Ο κ. Πρώιος χαρακτήρισε την ενέργεια από τον ήλιο πολύ ακριβή και ελάχιστα χρήσιμη, λέγοντας ότι σε σε σύγκριση με τους άλλους τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά και υδροηλεκτρικά) η ηλιακή και αιολική ενέργεια είναι πανάκριβες!

Κλείνοντας ο Αρχιτέκτων Πολεοδόμος είπε ότι:

«Οι ΑΠΕ είναι θαυμάσιες για αυτούς που τις εξάγουν και για τις εταιρείες πλασιέ που βγάζουν ποσοστά ή μισθούς για να τις διαφημίζουν, αλλά δεν ηλεκτροδοτούν από μόνες τους. Το εάν είναι καθαρές, ή βρώμικες ή ο,τιδήποτε, χάνεται μπροστά στο ότι δεν ηλεκτροδοτούν. Η τυχαία και ευκαιριακή παραγωγή ρεύματος, δεν είναι ηλεκτροδότηση. Η χρήση μιας τέτοιας ευκαιριακής ηλεκτροδότησης σε ένα ηλεκτρικό ενοποιημένο δίκτυο, απλά ακριβαίνει το ρεύμα, χωρίς στην ουσία να μειώνει σημαντικά την ανάγκη της κανονικής ηλεκτροπαραγωγής και χωρίς να εξοικονομεί καύσιμα και κυρίως χωρίς να μειώνει ρύπους, όπως ο κόσμος προσδοκά.»

Η πλήρης παρέμβαση - ομιλία του κ. Πρώιου έχει ως εξής:

«Καλησπέρα σε όλους,

Συγχαρητήρια στον Δήμαρχο και στους Δημοτικούς Συμβούλους για την πρωτοβουλία να διοργανώσουν αυτή την ημερίδα, ώστε οι Δημότες της Σκοπέλου να ενημερωθούν για τις ΑΠΕ.

Εύχομαι αυτή ενημέρωση να συνεχιστεί και στο μέλλον με νέα Ημερίδα με πιο πλήρη συμμετοχή ώστε να καλυφθούν όλες οι απόψεις.

Δυστυχώς το χρονικό διάστημα από την δημοσιοποίηση της Ημερίδας ήταν περιορισμένο και δεν υπήρξε χρόνος για μία πιο αντιπροσωπευτική παρουσία.

Η ομιλία μου δεν έχει στόχο να απαξιώσει τις προσπάθειες για την εφαρμογή εναλλακτικών μορφών ενέργειας στο πλαίσιο μιας πραγματικής αειφόρου ανάπτυξης, αλλά να αναδείξει τα προβλήματα από την εφαρμογή των ΑΠΕ, τους κινδύνους που συχνά σκοπίμως αποσιωπούνται και κυρίως να καταδείξει ότι αυτές δεν αποτελούν πανάκεια για ένα νησί όπως η Σκόπελος. 

Ονομάζομαι Πρώιος Μιχάλης είμαι Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, πρώην Δημοτικός Σύμβουλος Σκοπέλου και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Στους κυρίους ίσως η ΕΛΕΠ θυμίζει τις κοινές μακροχρόνιες προσπάθειες με τους κατοίκους της Σκύρου, ώστε να αποτραπεί η τοποθέτηση πλήθους ανεμογεννητριών στην γειτονική Σκύρο μέχρι την τελική δικαίωση από το Συμβούλιο Επικρατείας.

Έχω την απορία πως και επελέγη η Σκόπελος για την διοργάνωση αυτής της Ημερίδας. Αν είναι σκοπός της η τοποθέτηση ανεμογεννητριών στο νησί τότε είναι λάθος επιλογή. Διότι η Σκόπελος είναι ένα νησί με 80% δασοκάλυψη, ένα μεγάλο τμήμα είναι περιοχή Natura, επίσης είναι πέρασμα και τόπος αναπαραγωγής αποδημητικών πτηνών όπως είναι και η Σκύρος, με εξαιρετικά ευαίσθητο και πεπερασμένο οικοσύστημα. Κάθε βίαιη επέμβαση στο φυσικό περιβάλλον δημιουργεί σημαντικές παρενέργειες μη αναστρέψιμες σε όλους τους τομείς του νησιού, όπως παραδείγματος χάρη στον τουρισμό. Μία τέτοια λοιπόν βίαιη επέμβαση είναι η τοποθέτηση ανεμογεννητριών για τους εξής λόγους.

Πρώτα από όλα αισθητικοί. Τοποθετώντας πύργους 60-70 μ. με διάμετρο φτερών 80 μ. τουλάχιστον στις κορυφογραμμές, στα υψηλότερα σημεία του νησιού ορατά από όλους, σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο. Θα αναφερθώ σε μία δημοσκόπηση που έγινε στην Γερμανία, αν οι Γερμανοί θα πήγαιναν στην Βαυαρία (Βαυαρικές Άλπεις) για διακοπές όπου υπήρχαν ανεμογεννήτριες, το 47% απάντησαν ΟΧΙ, το 27% ότι δεν έχουν λεφτά για διακοπές και μόνο ένα 25% απάντησε ΝΑΙ.

Εκτός όμως του αισθητικού παράγοντα είναι και ο περιβαλλοντικός.

Προκειμένου να μεταφερθούν και να συναρμολογηθούν τα κομμάτια των ανεμογεννητριών χρειάζονται νέοι δρόμοι 10 μ. πλάτους κατάλληλοι να περνούν οχήματα 20 μ. μήκους και δυνατότητα μεταφοράς 30 τόνων βάρους. Πόσα δέντρα θα κοπούν λοιπόν και πόσες επεμβάσεις θα γίνουν στο φυσικό περιβάλλον για την μεταφορά τους και με τι επιπτώσεις;

Για να στηθούν αυτοί οι πύργοι χρειάζονται βάσεις τουλάχιστον 15x15 μ. και ύψους 3 μ. και μπετόν βάρους 700-800 τόνων η καθεμία επί 10, 20 κ.λπ.. Φαντάζεστε τι υλικά χρειάζονται. Φυσικά τα αδρανή υλικά θα τα πάρουν από το νησί. Καταλαβαίνετε ότι θα δημιουργηθούν νέα νταμάρια σε ένα νησί που αγωνίζεται να κρατήσει μια οικολογική ισορροπία. Φυσικά τα εργοτάξια θα έρθουν από την Αθήνα καθώς και ο εξοπλισμός, για όσους ελπίζουν δουλειές και μπίζνες ψίχουλα.

Αντάλλαγμα η τουριστική υποβάθμιση του νησιού. Είναι, όπως κάποιος συνάδερφος είπε να σου δίνω 50 ευρώ την ημέρα για να γκρεμίσεις το σπίτι σου. Θα το έκανες;

Ας δούμε όμως την ουσία, είναι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια η απάντηση στης ενεργειακές μας ανάγκες; Ναι, ο ήλιος και ο αέρας είναι και τα δύο δωρεάν και δεν εκπέμπουν ρύπους. Γιατί όμως και τα δύο μαζί αποτελούν λιγότερο από 2% της παγκόσμιας ενέργειας και γιατί στην Ελλάδα η τιμή του ρεύματος από το 2001 μέχρι σήμερα ανέβηκε κατακόρυφα και γιατί η παραδοσιακή παραγωγή ενέργειας (λιγνίτης, φυσικό αέριο, υδατοπτώσεις) αυξήθηκε;

Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, πρέπει να δούμε πως δουλεύει το σύστημα.

Ναι, ο ήλιος είναι δωρεάν. Το ίδιο και ο αέρας. Αλλά και η διαδικασία της μετατροπής του ηλιακού φωτός και του αέρα σε χρήσιμη ενέργεια και σε μεγάλη κλίμακα είναι κάθε άλλο παρά δωρεάν. Για την ακρίβεια, σε σύγκριση με τους άλλους τρόπους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά και υδροηλεκτρικά) η ηλιακή και αιολική ενέργεια είναι πανάκριβες!

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι ο ήλιος και ο αέρας, σαν πηγές ενέργειας, είναι και “ασθενείς” (ή για την ακρίβεια “διάχυτες”) και αναξιόπιστες (ο πιο τεχνικός όρος είναι “διαλείπουσες”). Χρειάζονται πολλοί πόροι για την συλλογή και συγκέντρωσή τους (και πολλή “διάχυτη” ενέργεια για την παραγωγή λίγου χρήσιμου “έργου”), και ακόμα περισσότεροι για να γίνουν προβλέψιμα διαθέσιμοι την στιγμή που τις χρειαζόμαστε.

Σε αντίθεση με το κάρβουνο ή το πετρέλαιο, ο ήλιος και ο αέρας δεν μεταφέρουν συγκεντρωμένη ενέργεια, που σημαίνει ότι χρειάζονται πολλά ειδικά υλικά και πρώτες ύλες για την παραγωγή λίγης χρήσιμης ενέργειας.

Για την ηλιακή ενέργεια χρειάζονται καθαρό πυρίτιο, φώσφορος, βόριο, οξείδιο του τιτανίου και φυσικά αλουμίνιο, γυαλί και χαλκός. Όλα αυτά τα υλικά πρέπει να εξορυχθούν, να επεξεργαστούν και παραχθούν βιομηχανικά, για να κατασκευαστούν τα φωτοβολταϊκά πανέλα, και όλες αυτές οι διαδικασίες είναι εξαιρετικά ενεργοβόρες (και απαιτούν συγκεντρωμένη και σταθερή, προβλέψιμη ενέργεια).

Για τα αιολικά απαιτούνται σύνθετα υλικά υψηλών προδιαγραφών για τα πτερύγια, το σπάνιο ορυκτό νεοδύμιο για τους ειδικούς μαγνήτες και φυσικά ατσάλι και ενισχυμένο σκυρόδεμα – που τίποτα από αυτά δεν μπορεί να παραχθεί από την λειτουργία χιλιάδων αιολικών πύργων ύψους ουρανοξύστη.

Και όσο μεγάλο κι αν είναι το πρόβλημα της “διάχυτης” ενέργειας, δεν είναι τίποτα μπροστά στο πρόβλημα της διαλείπουσας, τυχαίας και μεταβλητής λειτουργίας.

Δεν αποτελεί είδηση ότι ο ήλιος δεν λάμπει συνέχεια. Και ο αέρας δεν φυσάει συνέχεια. Ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε η ηλιακή και η αιολική ενέργεια να ήταν χρήσιμες, θα ήταν αν μπορούσαμε να τις αποθηκεύσουμε και να τις χρησιμοποιούμε όταν τις χρειαζόμαστε. Μπορούμε να αποθηκεύσουμε πετρέλαιο σε μία δεξαμενή, αλλά πού μπορούν να αποθηκευθούν η ηλιακή και η αιολική ενέργεια; Δεν υπάρχει κανένα σύστημα μαζικής αποθήκευσης. Για αυτό και πουθενά στον πλανήτη δεν υπάρχει αυτόνομη, ανεξάρτητη αιολική ή ηλιακή ηλεκτροπαραγωγή. Κάθε τέτοια μονάδα απαιτεί υποστήριξη, εφεδρεία και μαντέψτε από τι υποστηρίζονται: Ορυκτά καύσιμα ή εναλλακτικά αντλησιοταμίευση.

Η Γερμανία είναι η πρώτη σε χρήση ΑΠΕ χώρα στον κόσμο. Η λέξη “απρόβλεπτη” είναι η λέξη που ταιριάζει στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, στην Γερμανία. Ο αέρας είναι τυχαίος και δεν έχει ήλιο τον χειμώνα ή την νύχτα. Η απαραίτητη σταθερή ηλεκτροπαραγωγή γίνεται από λιγνίτη. Και ενώ ξοδεύτηκαν δεκάδες δισεκατομμυρίων για επιδοτήσεις σε ΑΠΕ η χρήση καυσίμων δεν μειώθηκε, αλλά αυξήθηκε, και λιγότερο από 10% της ενέργειας της είναι από αιολικά ή φωτοβολταϊκά. Και η μεταβλητή λειτουργία των συμβατικών μονάδων για να καλύψουν τις λειτουργικές ανάγκες των ΑΠΕ, έχει ανεβάσει τόσο πολύ το κόστος, που οι Γερμανοί ανακάλυψαν τον όρο “ενεργειακή φτώχεια” που αναφέρεται στο ότι ο κόσμος δεν αντέχει να πληρώνει τους λογαριασμούς ρεύματος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη Δανία και τελευταία στην Ελλάδα που το πρόβλημα όλο και οξύνεται.

Τίποτα δεν είναι δωρεάν, και η ενέργεια δεν είναι δωρεάν, και αυτό περιλαμβάνει πολύ περισσότερο και την πολύ ακριβή (και ελάχιστη χρήσιμη) ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο.

Και μην ξεχνάτε:

Το πετρέλαιο που κυρίως ρυπαίνει δεν χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά στις μεταφορές (εξαιρούνται μικρές πετρελαιοκίνητες μονάδες σε νησιά)

-   Η ηλεκτροπαραγωγή γινόταν παντού, είτε με λιγνίτη, είτε με πυρηνικά, είτε με υδροηλεκτρικά, είτε με φυσικό αέριο

-      Φυσικά, το κάρβουνο  και τα πυρηνικά δεν είναι ούτε δωρεάν, ούτε χωρίς προβλήματα, αλλά σε αντίθεση με τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά, ηλεκτροδοτούν! Τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά ηλεκτροδοτούν στην ουσία μόνο μπαταρίες (και είναι δικαιολογία για ατελείωτα και πανάκριβα  χωματουργικά έργα) (αντλησιοταμίευση)

-      Τα υδροηλεκτρικά από μόνα τους είναι θαυμάσια, όπου υπάρχουν πολλά νερά που περισσεύουν και κατάλληλη γεωμορφία και για την χώρα μας ίσως η πιο κατάλληλη επένδυση

-    Μετά από 40 χρόνια ύπαρξης και 25 χρόνια αδρών επιδοτήσεων, τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά είναι ενεργειακά ανύπαρκτα, παγκοσμίως 2% (παράδειγμα τα Foklands, Κανάριοι Νήσοι) 

-        Χώρες που προσπάθησαν και προσπαθούν εντατικά με αιολικά και φωτοβολταϊκά, το μόνο που κατάφεραν είναι να υπερδιπλασιάσουν το κόστος του ρεύματος, χωρίς να εξοικονομήσουν καύσιμα ή να μειώσουν ουσιαστικά ρύπους από χρήση ορυκτών. Ενδεικτικά το κόστος παραγωγής   από ανεμογεννήτριες είναι 210€ τιμή ανά KWh ενώ η αντίστοιχη τιμή από λιγνίτη είναι 40€.

-        Η αστάθεια που προκαλούν και η ζημιά στα δίκτυα είναι εξ ίσου μεγάλο πρόβλημα που ανεβάζει το κόστος

-     Η έννοια του αιολικού ή του ηλιακού “δυναμικού” είναι εμπαιγμός που απευθύνεται σε όσους δεν καταλαβαίνουν ότι η διάχυτη και διαλείπουσα αιολική και ηλιακή ενέργεια είναι βασικά άχρηστη από μόνη της και ακόμη δεν είναι δυνατή για να ζεστάνεις ένα μπρίκι νερό όταν το χρειάζεσαι

-       Η θεωρητικά εφικτή αποθήκευση, είτε με μπαταρίες, είτε με αντλησιοταμίευση είναι απαγορευτικά ακριβή και τεχνικά ανέφικτη προς το παρόν σε κλίμακα, πέρα από ακριβά επιδοτούμενα πειράματα για ημι-έρημα νησιά. Στην Σκόπελο ανέφικτη, λόγω ιδιομορφίας του εδάφους

-        Η Γερμανία με τις πολλές ΑΠΕ, υπερδιπλασίασε το κόστος του ρεύματος της, δεν μείωσε χρήση καυσίμων ή ρύπους, εξάγει πάνω από τα 2/3 των μηχανημάτων ΑΠΕ σε ανυποψίαστους και ηλεκτροδοτείται, πάντα, από λιγνίτη και κάρβουνο. 

Μήπως η Ελλάδα που επιδοτεί μέχρι 30-35% τις ανεμογεννήτριες και αναγκάζεται να τις εισάγει από την Γερμανία και αλλού καταβάλλοντας το ανάλογο συνάλλαγμα και χρεώνοντας τους καταναλωτές για να κινεί τις Γερμανικές επιχειρήσεις (250.000 εργάτες δουλεύουν στις αντίστοιχες βιομηχανίες. Μήπως είναι και αυτή  μία μνημονιακή δέσμευση;)

 Οι ΑΠΕ είναι θαυμάσιες για αυτούς που τις εξάγουν και για τις εταιρείες πλασιέ που βγάζουν ποσοστά ή μισθούς για να τις διαφημίζουν, αλλά δεν ηλεκτροδοτούν από μόνες τους. Το εάν είναι καθαρές, ή βρώμικες ή ο,τιδήποτε, χάνεται μπροστά στο ότι δεν ηλεκτροδοτούν. Η τυχαία και ευκαιριακή παραγωγή ρεύματος, δεν είναι ηλεκτροδότηση. Η χρήση μιας τέτοιας ευκαιριακής ηλεκτροδότησης σε ένα ηλεκτρικό ενοποιημένο δίκτυο, απλά ακριβαίνει το ρεύμα, χωρίς στην ουσία να μειώνει σημαντικά την ανάγκη της κανονικής ηλεκτροπαραγωγής και χωρίς να εξοικονομεί καύσιμα και κυρίως χωρίς να μειώνει ρύπους, όπως ο κόσμος προσδοκά.

Τέλος θα ήθελα να αναφερθώ στα ερωτήματα που δημιουργούνται σε σχέση με τις χαμηλές συχνότητες των ήχων που παράγουν οι ανεμογεννήτριες και που μόνο το 6% των ανδρών και το 18% των γυναικών μπορούν να αντιληφθούν και τι επιπτώσεις έχουν στον άνθρωπο και στην πανίδα.

Πρώιος Μιχάλης

Αρχιτέκτων Πολεοδόμος

Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου

της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

Ευχαριστώ πολύ τον κ. Παυλάκη Δημήτρη, την κ. Καρλάφτη Μαργαρίτα και την κ. Τραχανά Ροδόπη για την πολύτιμη βοήθεια τους.