Η «Λένα» στο παλιό λιμάνι Σκοπέλου και η ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών

Την ιστορία της «Λένας», της βάρκας του Σκοπελίτη καθηγητή Πανεπιστημίου κ. Γιάννη Σίσκου την μάθαμε τον περασμένο Ιανουάριο, όταν ο καθηγητής μας εμπιστεύτηκε για δημοσίευση ένα ακόμα ενδιαφέρον κείμενό του με τίτλο «Μια Φωτογραφία  = Χίλιες αναμνήσεις» [κλικ].

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο τότε τελώνης Σκοπέλου Χρήστος Πολίτης, ο οποίος ασκούσε και καθήκοντα λιμενάρχη, παράγγειλε την κατασκευή βάρκας στον Σκοπελίτη καραβομαραγκό Απόστολο Σκιαθίτη. Ο τελευταίος έβαλε όλα τα δυνατά του, για χατήρι του εκλεκτού πελάτη και φιλοτέχνησε μια πανέμορφη βαρκούλα από Σκοπελίτικο πεύκο, η οποία πήρε το όνομα ΛΕΝΑ, προς τιμή της κόρης του τελώνη. Η βάρκα, εκτός από κουπιά, διέθετε και εξωλέμβιο μηχανάκι, ένα σήγκαλ 2μισυ ίππων. 

Λίγα χρόνια αργότερα, ο τελώνης πήρε μετάθεση και έπρεπε να πουλήσει τη βάρκα….

Η Σκόπελος στη Δισκογραφία

Η ΣΚΟΠΕΛΟΣ ΣΤΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ = ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Γράφει ο καθηγητής 

Γιάννης Σίσκος(*)

Εισαγωγικό 

Ο οίστρος της δισκοφιλίας και της συλλεκτικής δεινότητας με έβαλαν στον πειρασμό να ψάξω στην απανταχού υπάρχουσα δισκογραφία εξώφυλλα δίσκων μουσικής που απεικονίζουν τη Σκόπελο. Ομολογώ ότι δεν έμεινα και τόσο ευτυχής από το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας. 

Υπάρχουν μόνο δύο δίσκοι μακράς διάρκειας (LPs) που στα εξώφυλλα τους απεικονίζουν τη Σκόπελο. Επειδή όμως μια φωτογραφία αναβλύζει αναρίθμητες αναμνήσεις, δεν μπορώ να αφήσω ασχολίαστες τις εικόνες αυτών των εξωφύλλων και να μην ανατρέξω στο ελάχιστο στα μουσικά δρώμενα του νησιού μας, τις μουσικές, τα τραγούδια, τους οργανοπαίχτες του καθώς και σε ανθρώπους που πάσχισαν για να διασώσουν αυτά τα διαμάντια μέσα στο χρόνο. 

Δυο δίσκοι με Σκοπελίτικο εξώφυλλο 

Δίσκος SONATA: Τσάρκα με το τρεχαντήρι, 1971:

Ο Πλάτανος έχει γενέθλια· έκλεισε 110 χρόνια ζωής!

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ = ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Γράφει ο καθηγητής Γιάννης Σίσκος (*)

Εισαγωγικό 

Όταν εμείς οι άνθρωποι έχουμε γενέθλια, φτιάχνουμε γλυκά, αγοράζουμε τούρτες, μαζεύουμε συγγενείς και φίλους, ανάβουμε κεράκια για να τα σβήσει ο εορτάζων ή η εορτάζουσα και γενικά δίνουμε έναν πανηγυρικό τόνο στο γεγονός των γενεθλίων. Τι συμβαίνει όμως όταν ο εορτάζων είναι ένα δένδρο και μάλιστα αιωνόβιο; Ποιος και πως θα πρέπει να γιορτάσει τα γενέθλια του; Ας δώσουμε μια απλή απάντηση: για αυτά τα ζητήματα δεν νοιάζεται κανείς! 

Ο λόγος γίνεται για τον πλάτανο που βρίσκεται στον Μώλο, στο παλιό λιμάνι της Σκοπέλου. Αυτή η ζωντανή ύπαρξη απέκτησε ζωή το έτος 1912 και φέτος έχει γενέθλια γιατί κλείνει 110 χρόνια ζωής. 

Τα Δημοτικά Σχολεία της Σκοπέλου· Κατ κι Απάν

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ = ΧΙΛΙΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Γράφει ο καθηγητής 

Γιάννης Σίσκος (*)

Πρόλογος

Στο δημοσίευμα αυτό προτείνω να θυμηθούμε τα δυο Δημοτικά Σχολεία, όπως αυτά λειτουργούσαν στη Σκόπελο της δεκαετίας του 50 και της δεκαετίας του 60. Ποιος δεν θυμάται αυτά τα δυο Σχολεία! Ευτυχώς, για μια ακόμα φορά,  οι φωτογραφίες είναι εδώ για να με βοηθήσουν να καταθέσω μια σειρά από προσωπικές αναμνήσεις μέσα από τις οποίες ελπίζω να φωτιστούν άγνωστες πλευρές της ιστορίας του νησιού μας. 

Τα δυο Δημοτικά Σχολεία που είχε η Σκόπελος την εποχή εκείνη ήταν το «ΚΑΤ το Σχολειό» και το «ΑΠΑΝ το Σχολειό». Έτσι τα ονόμαζαν όλοι στο νησί, το ΚΑΤ και το ΑΠΑΝ. 

Το ΚΑΤ στεγαζόταν σε ένα μεγάλο διώροφο αρχοντικό σπίτι, απέναντι από τη Φανερωμένη και είχε μια τεράστια χωματένια αυλή πίσω, η οποία χρησίμευε ως χώρος κυκλοφορίας των παιδιών κατά τα διαλείμματα (βλ. Φωτό 4). Για να κατέβη κανείς από το Σχολείο στην αυλή έπρεπε να κατέβη μια σειρά από σκαλάκια, όπου μαζευόντουσαν τα παιδιά για τις φωτογραφίες (βλ. Φωτό 1, 2 και 3). 

Το ΑΠΑΝ ήταν ένα Σχολείο περιωπής, ένα νεοκλασικό κομψοτέχνημα του 1906, δωρεά του κληροδοτήματος Ανδρέα Συγγρού. Ήταν χτισμένο πιο ψηλά, όπως πηγαίνουμε από τη Φανερωμένη προς τον περιφερειακό δρόμο, εκεί όπου στεγάζεται το σημερινό Δημοτικό Σχολείο (βλ. Φωτό 5 και 6). 

Πριν συνεχίσω με ιστορίες και φωτογραφίες από τα δυο Σχολεία, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι το Δημοτικό Σχολείο υπήρξε ενιαίο Σχολείο και ως τέτοιο λειτουργεί ακόμα και σήμερα. Απλά, τα δυο κτίρια ΚΑΤ και ΑΠΑΝ μοιραζόντουσαν τις έξι τάξεις, επειδή τα παιδιά ήταν πολλά και ένα μόνο κτίριο δεν επαρκούσε. Η δική μου διαδρομή ξεκίνησε από το ΚΑΤ, στις τάξεις 1η, 2α και 3η, συνεχίστηκε στο ΑΠΑΝ, 4η και 5η και ολοκληρώθηκε στο ΚΑΤ, στην 6η, απ’ όπου πήρα και το Απολυτήριο του Δημοτικού Σχολείου Σκοπέλου.  

Η πικρή αλήθεια είναι ότι, σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένα λιθαράκι από τα δυο αυτά Σχολεία, γιατί και τα δυο έπεσαν θύματα των καταστρεπτικών σεισμών του 1965, αλλά και της ανθρώπινης επιπολαιότητας …!

Η πρώτη φωτογραφία μου στο ΚΑΤ 

Σεπτέμβριος του 1955: Παίρνω τη σάκα μου και πηγαίνω Σχολείο, για πρώτη φορά στη ζωή μου. Το βάπτισμα του πυρός γίνεται στο ΚΑΤ το Σχολειό. Δασκάλα μου είναι η κυρία Ελένη Μπερούκα (βλ. Φωτό 1, και 2). 

Η μητέρα μου, για να δυναμώσω, μου ετοίμαζε μια φέτα ψωμί με βούτυρο πάνω της, για να την τρώω σε ένα από τα διαλείμματα. Το χειμώνα, σε κάποιο διάλειμμα του Σχολείου, μόλις έβγαλα το ψωμάκι από τη σάκα, ακούστηκε η φωνή του δασκάλου από πάνω «Μαζευτείτε όλοι στα σκαλάκια, ήρθε ο φωτογράφος». Ήταν ώρα για φωτογράφηση του Σχολείου. Έτσι αναγκάστηκα να βγω φωτογραφία με το ψωμάκι στο χέρι (βλ. Φωτό 1). 

Φωτό 1: Δημοτικό Σχολείο ΚΑΤ το 1955, με τους δασκάλους Παπαϊωάννου, Ελένη Μπερούκα και Γεώργιο Κων. Λεμονή. Κάτω αριστερά ο γράφων. Δεξιά του, μεταξύ άλλων, οι Δημήτριος Εμμ. Βλαχάκης, Σπύρος Σταμ. Πατσής, Νίκος Γεω. Λάμπρου, Νίκος Κων. Κλωνάρης και Παντελής Κων. Λιθαδιώτης. Πίσω του, στα κορίτσια, οι Ευλαλία Δημ. Καρούση, Αικατερίνη Ανδρουλιδάκη, Αικατερίνη Γρηγ. Τσουκαλά, Σταυρούλα Ιω. Λεμονή και Αλεξάνδρα Βασ. Τσουκαλά.

Μια Φωτογραφία = Χίλιες αναμνήσεις

Γράφει ο καθηγητής Γιάννης Σίσκος (*) 

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ, Η «ΛΕΝΑ» ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΧΕΙΜΩΝΕΣ ΣΤΗ ΣΚΟΠΕΛΟ

Αντί για πρόλογο

Μια φωτογραφία δεν αποτελεί απλά την απεικόνιση κάποιων εικόνων ή προσώπων, ειδικά όταν αυτές οι εικόνες έρχονται από το απώτερο παρελθόν. Πίσω από τις φωτογραφίες κρύβονται ιστορίες, γεγονότα και αναμνήσεις που φέρνουν πιο κοντά το παρελθόν στο σήμερα. Οι φωτογραφίες που παρουσιάζω σήμερα με βοηθούν να καταθέσω μια σειρά από προσωπικές αναμνήσεις μέσα από τις οποίες φωτίζονται άγνωστες πλευρές της ιστορίας του νησιού μας. 

Εύχομαι αυτή να είναι η αρχή για τη δημοσίευση και άλλων ιστορικών φωτογραφιών και αναμνήσεων με επίκεντρο το νησί μας.

Αρχές της δεκαετίας του 1950: Το πρώτο αυτοκίνητο στη Σκόπελο

Φωτό 1η: Πάνω στο αυτοκίνητο, αριστερά: Ιωάννης Παπαδόπουλος, Ηρακλής Μωραϊτης (μόλις διακρίνεται), Πελοπίδας Σίσκος, Ευάγγελος Κρικίδης. Δεξιά: Νικόλαος Κρικίδης, Απόστολος Λεμονής, Παναγιώτης (Τάκης) Σκούρας, ένας επιβάτης. Κάτω: Ο Δήμαρχος Σκοπέλου Γιάννος Ζαχ. Δουλίδης. 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ίσως το 1953, έρχεται στη Σκόπελο το πρώτο αυτοκίνητο. Το έφεραν τα αδέλφια Σταμάτης Καθηνιώτης (Σταμάτης ο σοφέρ) και Δημήτρης Καθηνιώτης (Μήτσος ο σοφέρ). Οι ανάγκες του νησιού σε μεταφορές ήταν τεράστιες. Όλες οι χερσαίες μεταφορές γινόντουσαν με ζώα. Έτσι το αυτοκίνητο αυτό έπαιξε ρόλο φορτηγού, ταξί και κυρίως λεωφορείου. Πήγαινε όπου μπορούσε να πάει. Το σημαντικότερο δρομολόγιο του όμως ήταν Σκόπελος-Αγνώντας, ειδικά όταν ο υποτυπώδης χωματόδρομος ήταν σε καλή κατάσταση και επέτρεπε στο αυτοκίνητο να περάσει.