Αξίζει να το Δεις …και να το Ζήσεις!

Του Χρήστου Δ. Παλαιολόγου

εκπαιδευτικού

Ο Χρήστος Παλαιολόγος με
τον πρόεδρο του "Μορφωτικού
και Πολιτιστικού Συλλόγου
Μοναστηρακίου Δράμας"
Γιάννη Παπουτσή

Το Μοναστηράκι, είναι ένα από το χωριά του νομού Δράμας, 5 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Δράμας. Διακρίνεται για τη πλούσια πολιτιστική του παράδοση η οποία ζωντανεύει κάθε χρόνο τέτοια εποχή από τους κατοίκους οι οποίοι κρατούν ως κόρη οφθαλμού τα έθιμα που τους άφησαν οι προγονοί τους. Η ανακοίνωση του εξαιρετικά δραστήριου Πολιτιστικού Συλλόγου είναι κατατοπιστική:

«Τη Δευτέρα 6 Ιανουαρίου 2014, ανήμερα των Θεοφανίων, στο Μοναστηράκι Δράμας και στην πλατεία του χωριού στις 3.00 μ.μ. οι «ΑΡΑΠΗΔΕΣ» κορυφώνουν το τελετουργικό τους έργο, υπηρετώντας και αναδεικνύοντας τη συνέχεια ως σπουδαιότατη αξία ζωής.

Το μουσικοχορευτικό μας δρώμενο συνεχίζει να λειτουργεί αναλλοίωτο και αυθεντικό, ενδυναμώνοντας έτσι την πίστη μας, ότι στο Μοναστηράκι διασώζουμε αρχαιότατη παράδοση.

Η συμμετοχή σας στον Τρανό Κυκλικό χορό της «πλατέας» θα ενισχύσει και θα…
εδραιώσει στους τελεστές και τους εμψυχωτές την αυτοπεποίθηση και τη στάση ζωής τους ώστε να συνεχίζουν αενάως την προσπάθειά τους για να υπηρετούν τη συγκεκριμένη αρχέγονη τελετουργία, με όλους τους συμβολισμούς της, που στοχεύει στην Ευετηρία, δηλαδή την Καλοχρονιά.

Καλώς να ορίσετε!»

Ας αναφέρουμε με λίγα λόγια όλα αυτά που εξελίσσονται σήμερα και έχουν πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον. Να φανταστείτε ότι αυτές τις μέρες, τα ξενοδοχεία του νομού είναι ασφυκτικά γεμάτα από επισκέπτες που καταφθάνουν εδώ από όλη την Ελλάδα προκειμένου να παρακολουθήσουν τα δρώμενα.

Στο Μοναστηράκι της Δράμας, την ημέρα των Θεοφανείων τελείται ένα έθιμο με μορφή δρωμένου, που είναι γνωστό με την ονομασία "Αράπηδες", επειδή στη μεταμφίεση των πρωταγωνιστών του κυριαρχεί το μαύρο χρώμα: μαύρες φλοκωτές κάπες και εντυπωσιακές υψικόρυφες προσωπίδες - κεφαλοστολές από γιδοπροβιές. Στη μέση τους ζώνονται τρία μεγάλα κουδούνια και στα χέρια τους κρατούν από ένα μακρύ ξύλινο σπαθί κι ένα σακουλάκι με στάχτη του Δωδεκαημέρου, χτυπώντας μ' αυτό όσους συναντούν, "για το καλό".

Στην ομάδα ("Τσέτα") των μεταμφιεσμένων υπάρχουν επίσης οι "Γκιλίγκες", άντρες ντυμένοι με γυναικείες παραδοσιακές ενδυμασίες, οι "Παππούδες", με παλιά γιορτινή φορεσιά, και οι "Εύζωνοι" ή "Τσολιάδες", ντυμένοι με την εθνική στολή, που τόνιζαν στα χρόνια της σκλαβιάς την ελληνικότητα των κατοίκων και το ακμαίο εθνικό τους φρόνημα.

Οι "Αράπηδες" και οι άλλοι μεταμφιεσμένοι γυρίζουν με ορισμένο εθιμικό τυπικό τα σπίτια του χωριού με λύρες και νταϊρέδες, τα αγαπημένα τοπικά μουσικά όργανα, και εύχονται χρόνια πολλά στους συγχωριανούς τους, οι οποίοι τούς ανταποδίδουν τις ευχές μαζί με πλούσια κεράσματα.

Στο τέλος η ομάδα καταλήγει στην πλατεία, όπου γίνεται τρανός χορός με συμμετοχή των κατοίκων του χωριού και των πολλών επισκεπτών. Κατά διαστήματα κάνει την εμφάνιση της μια εικονική αρκούδα με τον αρκουδιάρη, σκορπίζοντας πρόσθετο κέφι και χαρά.

Το δρώμενο αυτό στο Μοναστηράκι έχει ως κύριο σκοπό την ευετηρία, (δηλαδή την καλοχρονιά όπως εξηγήσαμε), στοιχείο που τονίζεται με τη μεταμφίεση, τα κουδούνια, τις ευχές, τους χορούς, τα κεράσματα, τον έντονο Διονυσιασμό και ιδιαίτερα με μιμητικό όργωμα και εικονική σπορά.

Επίσης πρέπει να αναφερθεί η πληθώρα των παραδοσιακών χορών της περιοχής: Αράπσκα, Ευζωνικός, Συρτός, Ματζουράνα, κόρη Ελένη, Παϊτούσκα, Ράμνα, Τέσκα. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπεις όλο τον κόσμο να τους χορεύει και όχι μόνο τους γνώστες - μέλη χορευτικών συγκροτημάτων.

Αξίζει λοιπόν να έρθετε μια, ας την πούμε, «εκδρομή» στην ακριτική αυτή περιοχή της Ελλάδας, του χρόνου τέτοια εποχή, για να γευτείτε μια άγνωστη για μας τους νησιώτες Ελλάδα. Εκτός από τα δρώμενα αυτά, ο τόπος εδώ έχει ομορφιές που δεν φαντάζεστε και υπόσχομαι να γίνω ο «ξεναγός» σας.

Χρήστος Δ. Παλαιολόγος

εκπαιδευτικός