Ο μύθος της Οκτωβριανής Επανάστασης

Του

Γιώργου Ν. Οικονόμου

Διδάκτορα Φιλοσοφίας
Συγγραφέα

oikonomouyorgos.blogspot.com

Έγινε προσφάτως στην Αθήνα ένα ενδιαφέρον συνέδριο για την «ρωσική επανάσταση», στο οποίο ακούσθηκε αρκετές φορές ο όρος «οκτωβριανή επανάσταση». Ο όρος αυτός έχει επιβληθεί από την κομμουνιστική ορθοδοξία και από ποικίλες μορφές της Αριστεράς. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Κατ’ αρχάς, το πρώτο βασικό ερώτημα που τίθεται είναι τι σημαίνει επανάσταση. Ορίζοντάς την με ένα γενικό τρόπο, και στο πλαίσιο που όρισε ο Καστοριάδης, επανάσταση είναι ο αγώνας μιας κοινωνίας να δώσει μόνη της στον εαυτό της την ελευθερία, να εγκαθιδρύσει νέους θεσμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών με βάση την ισότητα, να χαράξει μόνη της στόχους και όρια. 

Έτσι τον Φεβρουάριο 1917 έγινε στη Ρωσία μια νικηφόρα επανάσταση που  με τη συμμετοχή του κοινωνικού πλήθους οδήγησε στην πτώση του τσαρικού καθεστώτος και στην διάνοιξη ενός άλλου ορίζοντα με ελευθερίες και δικαιώματα άγνωστα μέχρι τότε στη Ρωσία. Δημιουργήθηκε μία πρωτοφανής και εκπληκτική πλειάδα κινήσεων και κινημάτων τόσο από τις παραδοσιακές δυνάμεις (κόμματα, συνδικάτα, αντιπροσώπους) όσο και από την λαϊκή βάση, από τα κάτω.

Στη δεύτερη περίπτωση ανήκουν τα σοβιέτ εργατών, αγροτών, στρατιωτών, τα οποία δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά το 1905 από το ίδιο το κοινωνικό πλήθος, καθώς επίσης: σοβιέτ των εργοστασιακών επιτροπών μεγάλων ή μικρών εργοστασίων, σοβιέτ αντιπροσώπων γειτονιάς, σοβιέτ του εργατικού ελέγχου, σοβιέτ της πολιτοφυλακής. Δημιουργήθηκαν επί πλέον κινήματα νέων ή γυναικών, συνοικιακές επιτροπές, απεργιακές επιτροπές. επίσης ενώσεις αλληλοβοήθειας που αποτέλεσαν ένα από τα στοιχεία του συνεταιριστικού κινήματος – το οποίο δεν ήταν χαρακτηριστικό μόνο της εργατικής τάξης. Προκηρύχθηκαν δε γενικές εκλογές για Συντακτική Συνέλευση τον Νοέμβριο, μάλιστα με δικαίωμα συμμετοχής και των γυναικών, πράγμα πρωτοποριακό για την εποχή. Οι εκλογές για Συντακτική ήταν κοινό αίτημα των σοβιέτ και όλων των κομμάτων, των Μπολσεβίκων συμπεριλαμβανομένων. 

Έχει ειπωθεί ότι από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Οκτώβριο 1917 η Ρωσία ήταν η πιο ελεύθερη χώρα στον κόσμο. Αυτή η κατάσταση άρχισε να ανατρέπεται και οδήγησε στην πιο ανελεύθερη χώρα του κόσμου, από τις εμμονές και τις ιδεοληψίες των Μπολσεβίκων και του Λένιν. Οι Μπολσεβίκοι το 1917 ήταν μειοψηφία. Πράγματι, στο Πρώτο Πανρωσικό συνέδριο των σοβιέτ (Ιούνιος 1917) ο αριθμός των εκλεγμένων είναι ο εξής: Εσέροι 285, Μενσεβίκοι 248, Μπολσεβίκοι 105 (ή 15%), Διεθνιστές 32, Ενωτικοί 10, Τρουντόβικοι 5, Σοσιαλ-ποπουλιστές 3, Αναρχικοί 1. Δύο σημαντικά συμπεράσματα προκύπτουν από εδώ. Πρώτον, τα πολιτικά κόμματα είχαν καταφέρει να εκμηδενίσουν την εκπροσώπηση των συνδικάτων, των ανεξάρτητων κομματικώς ατόμων και του συνεταιριστικού κινήματος. Δεύτερον, οι Μπολσεβίκοι ήταν οι ηττημένοι της εκλογικής αναμέτρησης. 

Όμως τον Σεπτέμβριο κερδίζουν την πλειοψηφία στα σοβιέτ της Πετρούπολης και της Μόσχας και τον Οκτώβριο 1917, δεκαοκτώ ημέρες πριν από τις  προκηρυχθείσες γενικές εκλογές για την Συντακτική, οι Μπολσεβίκοι σχεδίασαν με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής την μονομερή κίνηση, «πραξικόπημα», για την κατάληψη της εξουσίας. Όταν λέω πραξικόπημα δεν εννοώ μία μόνο στιγμή, μία κίνηση, αλλά μία διαρκή πραξικοπηματική πράξη με πολλές φάσεις, πολλά συνεχή βήματα. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα, ακολούθησαν και άλλα. Μετά την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων και την ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης (Κερένσκι), η κυβέρνηση των Μπολσεβίκων υπό την πίεση κομμάτων και άλλων διενήργησε τις προγραμματισθείσες εκλογές για Συντακτική Συνέλευση (12-16 Νοεμβρίου), στις οποίες οι Μπολσεβίκοι ήταν δεύτερο κόμμα. Συγκεκριμένα έλαβαν: Εσέροι 41%, Μπολσεβίκοι 24%, Καντέτοι 5%, Μενσεβίκοι 3,3% και Υπόλοιποι 26,7%. 

Οι Μπολσεβίκοι όμως αντέδρασαν με σκληρά μέτρα: ανέβαλαν την συνεδρίαση της Συντακτικής, κατήργησαν το κόμμα των  Καντέ, συνέλαβαν βουλευτές και διέλυσαν με βία και πυροβολισμούς μία διαδήλωση που υπεστήριζε την Συντακτική. Αυτό ήταν το δεύτερο βήμα. Από εκεί και πέρα οι Μπολσεβίκοι και ο Λένιν αποφασίζουν και κυβερνούν αυθαιρέτως, χωρίς έλεγχο.  

Προς τον σκοπό αυτόν βασικό ήταν το τρίτο βήμα: η ίδρυση της πολιτικής αστυνομίας, της περιβόητης Τσεκά στις 7(20) Δεκεμβρίου 1917, η οποία εξαρτώνταν άμεσα από την κυβέρνηση των Μπολσεβίκων.  Ο Λένιν είναι ο ιδρυτής της Τσεκά και της τρομοκρατίας που ακολούθησε. Επιλαμβάνεται προσωπικώς ο ίδιος της οργάνωσής της στις πιο μικρές λεπτομέρειες. Η Τσεκά απέκτησε ανεξέλεγκτη και απόλυτη εξουσία, μπορούσε να κάνει έρευνα, να συλλαμβάνει, να καταδικάζει και να εκτελεί τις αποφάσεις. 

Ακολούθησε το τέταρτο βήμα. Την 1η Δεκεμβρίου η κυβέρνηση των Μπολσεβίκων έκλεισε την εφημερίδα των Μενσεβίκων, και λίγο αργότερα όλες τις αντιπολιτευόμενες εφημερίδες. Επικρατεί πια η λογική που επικράτησε και στα φασιστικά και ναζιστικά καθεστώτα: κάθε διαφορετική άποψη ανήκει στις εχθρικές. Οι διαφωνούντες θα παραμερισθούν, θα εξουδετερωθούν θα εξοντωθούν Στη λογική των Μπολσεβίκων δεν υπάρχουν πια αντίπαλοι για να συζητήσουν και να διεκδικήσουν θέση με επιχειρήματα, με συλλογικές διαδικασίες και ψηφοφορίες, αλλά μόνο εχθροί. Όσοι δεν συμφωνούν μαζί τους είναι εχθροί τους. Και οι εχθροί πρέπει να νικηθούν, να εξοντωθούν.

Τον Ιανουάριο 1918 διαλύθηκε οριστικώς η Συντακτική, όταν αυτή αρνήθηκε την πρόταση των Μπολσεβίκων να μην αποφασίσει και να μην νομοθετήσει, αλλά να αναθέσει την εξουσία της στο Συνέδριο των σοβιέτ, στο οποίο οι Μπολσεβίκοι ήταν πια πλειοψηφία! Η διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης ήταν η θανατική εκτέλεση της ελευθερίας και της δημοκρατίας, όπως επισήμανε το 1918 η επίσης μαρξίστρια κομμουνίστρια Ρόζα Λούξεμπουργκ.

Εν συνεχεία ήλθαν τα υπόλοιπα βήματα. Οι Μπολσεβίκοι απομάκρυναν από τα σοβιέτ Εσέρους και τον Απρίλιο 1918 συνέλαβαν 600 αναρχικούς. Τον Ιούνιο επανέφεραν την ποινή του θανάτου. Έθεσαν εκτός νόμου τους Εσέρους, το μεγαλύτερο κόμμα της Ρωσίας, και έπειτα τους Μενσεβίκους οι οποίοι φυσικά διώκονται. Είναι η γνωστή πορεία προς τον μονοκομματισμό, την δικτατορία του Κόμματος, την επιβολή της μοναδικής αλήθειας και του ολοκληρωτικού κράτους. Οι τελευταίες πράξεις ήταν η άγρια καταστολή και σφαγή από τον Κόκκινο Στρατό το 1921 της εξέγερσης στην Κροστάνδη, στο Ταμπόφ και του κινήματος του Μάχνο στην Ουκρανία. Τελικώς το καθεστώς που σχηματίζεται μετά από τον Οκτώβριο 1917, όπως επισημαίνει η Ρόζα Λούξεμπουργκ, είναι «μία δικτατορία μιας κλίκας, μιας χούφτας πολιτικών, δηλαδή μία δικτατορία με την αστική έννοια και με την έννοια της ιακωβίνικης κυριαρχίας».

Ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι εξαφάνισαν κάθε μορφή άμεσης δημοκρατίας που είχε αρχίσει να συγκροτείται στα ποικίλα σοβιέτ. Επί  πλέον κατήργησαν κάθε μορφή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατομικών ελευθεριών που είχαν αρχίσει να κατακτώνται. Αυτό το καθεστώς παρέλαβε ο Στάλιν και το «τελειοποίησε». Συνεπώς, τον Οκτώβριο 1917 δεν έγινε καμία επανάσταση, αλλά μια μονομερής κίνηση των Μπολσεβίκων για την κατάληψη της εξουσίας, ένα πραξικόπημα με πολλές φάσεις, που ανέτρεψε τη δημοκρατική επαναστατική πορεία η οποία είχε ξεκινήσει τον Φεβρουάριο 1917. Αυτό το είχε ήδη γράψει κατηγορηματικά ο Καστοριάδης από την δεκαετία 1960.  Ο υπέρμαχος των Συμβουλίων Άντον Πάννεκουκ  το 1927 δήλωνε με θλίψη πως «από το 1918 μέχρι σήμερα κάθε κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας μπορεί να τιτλοφορείται: Η ήττα της επανάστασης».