Σκιάθος | Υπαίθρια Θεία Λειτουργία στη Βυζαντινή Βασιλική της Αγίας Τριάδας

Ύστερα από τόσους και τόσους αιώνες (με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς επτά, κατ’ άλλους δεκαπέντε) η Βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Τριάδας λειτούργησε ξανά, σε μια υπαίθρια και συγκινητική τελετή.

Ο Σύλλογος Σκιαθιτών “Οι Δύο Αλέξανδροι” με πολύ μεγάλη προσπάθεια μάζεψε τα σκουπίδια που βεβήλωναν ιδίως τον χώρο του Ιερού (γέμισαν ένα φορτηγό) κι έκοψε τις συκιές που είχαν κάνει μεγάλους κορμούς ανάμεσα στις πέτρες, με κίνδυνο να προκαλέσουν ζημιά στο Μνημείο.

Η τέλεση της Λειτουργίας, το πρωί του Σαββάτου στις 2 Ιουνίου, συγκίνησε το πολυπληθές εκκλησίασμα – που κάτω από τα δένδρα, προσπαθούσε να προστατευθεί από τον καυτό ήλιο – και όλοι συζητούσαν για την ανάγκη να προστατευθεί και να αναδειχθεί ο Ιερός χώρος. Άμεση προτεραιότητα να γίνει περίφραξη του χώρου, γιατί υπάρχει κίνδυνος να γίνει πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα (ευθύνη και αρμοδιότητα του Δήμου Σκιάθου) και να τοποθετηθεί ενημερωτική πλάκα.

Ιστορικά στοιχεία για τη Βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Τριάδας

Στο Υπουργικό διάταγμα 3988/21.9.1965, που ορίζει τα ιστορικά διατηρητέα μνημεία της Σκιάθου, το άρθρο 12 αναφέρει “Τα ερείπια της Βυζαντινής Βασιλικής της Αγίας Τριάδος εν τη πόλει της Σκιάθου”. Στα σωζόμενα ερείπια διατηρείται ένα μέρος από τον τοίχο της βόρειας πλευράς, που έχει ύψος 3.50μ, καθώς και τμήμα της ημικυκλικής κόγχης του Ιερού. Η εκκλησία, σύμφωνα με την παράδοση που διατηρείται ως σήμερα, είναι η Αγία Τριάδα.

Δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία για τον χρόνο ανέγερσης του ναού. Ο ιστορικός Γιάννης Φραγκούλας στο βιβλίο του “Σκιαθίτικα”, Α’ τόμος, με μια τεκμηριωμένη ιστορική ανάλυση τοποθετεί την εκκλησία στην παλαιοχριστιανική εποχή. Η επιμελημένη οικοδόμηση από ισοδομικές πέτρες, η ανέγερση μεγάλης τρίκλιτης Βασιλικής (14,40 Χ 12,070), οι τάφοι που βρέθηκαν εκεί κοντά δείχνουν ότι ο ναός κτίσθηκε όταν η Σκιάθος βρισκόταν σε ακμή και ζούσε η πόλη την εποχή που λειτουργούσε η εκκλησία. Γνωρίζουμε ότι τον 7ο αι. η Σκιάθος και τα νησιά του Αιγαίου υπέφεραν από επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών. Τον 8ο αι. τα νησιά του Αιγαίου εξεγέρθηκαν εναντίον του Βυζαντινού αυτοκράτορα, αλλά η εξέγερση κατεστάλη και οι στασιαστές τιμωρήθηκαν σκληρά. Από τον 8ο ως τον 11ο αιώνα δεν υπάρχει κανένα ιστορικό στοιχείο για τη Σκιάθο, πράγμα που δείχνει ότι είναι κατεστραμμένη. Απίθανο φαίνεται να χτίσθηκε o ναός στα χρόνια της Ενετοκρατίας (οι Ενετοί δεν θα επέτρεπαν την ανέγερση μεγάλης ορθόδοξης εκκλησίας) και στην εποχή της Τουρκοκρατίας οι Σκιαθίτες βρίσκονται στο Κάστρο. Πολύ πιθανόν λοιπόν ο ναός να κτίσθηκε ανάμεσα στον 4ο με 6ο αιώνα. (Ο χριστιανισμός διαδόθηκε στη Σκιάθο τον 3ο αι.). Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι κτίσθηκε και λειτούργησε για αρκετά χρόνια πριν τη μεταφορά των Σκιαθιτών στο Κάστρο, που τοποθετείται στα μέσα του 14ου αι. (14ος αι. = 1301 – 1400).

Βλέπουμε το σωζόμενο οχυρωματικό τείχος να συνεχίζεται κι έξω από το Ιερό του ναού και φαίνεται ότι έφθανε και συναντούσε το τείχος της πόλης στο λιμάνι. Αυτό μαρτυρούν ηλικιωμένοι Σκιαθίτες, που το είχαν δει όταν κτίζονταν τα σπίτια, αλλά τώρα τα ίχνη του χάθηκαν από τον πυκνοδομημένο ιστό της πόλης.

Μαρμάρινα γλυπτά διακοσμητικά της Βυζαντινής Αγίας Τριάδας τοποθετήθηκαν στη νεότερη εκκλησία της Αγίας Τριάδας (2ο μισό του 19ου αι.) και σήμερα φυλάσσονται στο Δημαρχείο της Σκιάθου. (Ιωάννης Φραγκούλας, “Σκιαθίτικα”, Α’ τόμος).

Κουρκούμπα – Δελακουβία

Πρόεδρος του Συλλόγου Σκιαθιτών “Οι Δύο Αλέξανδροι”

π. Δ/ντρια του Γυμ/σίου Σκιάθου