Δείτε την έκλειψη από τη Σκόπελο

Στη Σκόπελο την Τετάρτη το βράδυ στο παλιό λιμάνι, θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε την έκλειψη της Σελήνης με τηλεσκόπιο! Θα υπάρχουν τρία τηλεσκόπια, ένα νευτώνειο 5'', ένα διοπτρικό 6'' και ένα καταδιοπρικό 11''. Τα δυο θα είναι συνδεδεμένα με αστρονομικές κάμερες και το τρίτο για να γίνεται παρατήρηση απευθείας.

Ο κ. Γιώργος Μιχαήλ, μέλος της εταιρίας αστρονομίας και διαστήματος Βόλου, γράφει για την έκλειψη:

Το καλοκαίρι αρχίζει με μια ολική έκλειψη Σελήνης, ορατή και από την Ελλάδα. Η έκλειψη λαμβάνει χώρα το βράδυ της Τετάρτης 15 Ιουνίου 2011 και θα είναι ορατή ως ολική από όλη την Ελλάδα. Το χαρακτηριστικό της έκλειψης αυτής είναι πως...
αρχίζει νωρίς το βράδυ με συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος της να βρίσκει τη Σελήνη αρκετά χαμηλά στον ορίζοντα. Για να την δείτε, επιλέξτε ένα μέρος παρατήρησης με καθαρό ορίζοντα προς Νότια - Νοτιανατολικά.

Όταν η Σελήνη ανατέλλει, περίπου στις 20:50, η έκλειψη παρασκιάς (μη ορατή πτώση φωτεινότητας με οπτική παρατήρηση) έχει ήδη αρχίσει.

Η έναρξη της μερικής έκλειψης από τη σκιά της Γης στις 21:23 βρίσκει τη Σελήνη πολύ χαμηλά στον ορίζοντα, γύρω στις 5 μοίρες. Η έναρξη της ολικής φάσης είναι στις 22:22 και βρίσκει τη Σελήνη σε ύψος 13 μοιρών. Η ολική φάση θα διαρκέσει για μία ώρα και 40 λεπτά, συνεπώς θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την ολική φάση και με τη Σελήνη σε μεγαλύτερο ύψος. Η ολική φάση τελειώνει 2 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα με τη Σελήνη σε ύψος 24 μοιρών και η μερική φάση τελειώνει μια ώρα αργότερα, στη 1:02, βρίσκοντας τη Σελήνη σε ύψος 27 μοιρών.

Παρατήρηση της έκλειψης

Η έκλειψη Σελήνης μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και δια γυμνού οφθαλμού. Το φαινόμενο είναι εύκολα ορατό και εντυπωσιακό ακόμα και χωρίς βοήθεια οπτικών οργάνων και προσφέρεται ιδιαίτερα για το αμύητο κοινό ως ένας τρόπος προσέγγισής τους καθώς οι εκλείψεις τραβούν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον. Φυσικά ή χρήση οπτικών βοηθημάτων θα δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Με κιάλια ήδη πολλές περισσότερες λεπτομέρειες της Σελήνης θα είναι ορατές, όρη, κρατήρες και θάλασσες, και ακόμα περισσότερο με τη χρήση τηλεσκοπίου. Ακόμα και το μικρότερο τηλεσκόπιο μπορεί να δώσει ωραίες εικόνες της Σελήνης καθώς αυτή είναι ένα ιδιαίτερο λαμπρό και εκτεταμένο αντικείμενο. Αν θέλετε να παρακολουθήσετε από τηλεσκόπιο αλλά δε διαθέτετε ένα μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον αστρονομικό σύλλογο της περιοχής σας μήπως διοργανώνουν κάποια δημόσια παρατήρηση του φαινομένου. Η παρατήρηση ολικής έκλειψης Σελήνης δεν κρύβει κάποιον κίνδυνο ούτε απαιτεί ειδικό εξοπλισμό.

Επεξήγηση των εκλείψεων

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αστρονομικά φαινόμενα ορατά δια γυμνού οφθαλμού είναι η Έκλειψη Σελήνης. Έκλειψη είναι γενικά το φαινόμενο όπου ένα ουράνιο σώμα εξαφανίζεται από τον ουρανό (εκλείπει). Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί εισέρχεται στη σκιά κάποιου άλλου σώματος, είτε γιατί παρεμποδίζεται η οπτική επαφή με τον παρατηρητή. Έτσι ένα αυτόφωτο σώμα, (π.χ. Ήλιος, Αστέρι) θα πάθει έκλειψη επειδή ένα τρίτο σώμα θα μπει ανάμεσα στον παρατηρητή και στο σώμα. Αντίστοιχα ένα ετερόφωτο σώμα (π.χ. Φεγγάρι) θα υποστεί έκλειψη επειδή θα πέσει η σκιά ενός τρίτου σώματος πάνω σε αυτό (π.χ. σκιά της Γης) Τα πιο γνωστά είδη εκλείψεων είναι οι εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης. Εκλείψεις συμβαίνουν και στους αεριώδεις πλανήτες του Ηλιακού συστήματος. Ιδιαίτερα εντυπωσιακές είναι οι εκλείψεις Ηλίου από τον Κρόνο. Μερικές εκλείψεις είναι ορατές στον Άρη, λόγω των δορυφόρων του, Φόβου και Δείμου ενώ ορισμένα διπλά συστήματα αστεριών καλύπτουν το ένα το άλλο, προκαλώντας εκλείψεις με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η φωτεινότητα των αστεριών.

Η Γη στο ταξίδι της γύρω από τον Ήλιο συνοδεύεται πιστά από το μοναδικό της δορυφόρο, τη Σελήνη. Για να κάνει η Σελήνη ένα πλήρη κύκλο, χρειάζονται 27 ημέρες και 8 ώρες περίπου, ενώ από Πανσέληνο σε Πανσέληνο, χρειάζονται περίπου 29 ημέρες και 13 ώρες. Η διαφορά αυτή εξηγείται αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η Σελήνη κινείται μαζί με τη Γη γύρω από τον Ήλιο.

Σε διάστημα λοιπόν ενός περίπου μήνα, η Σελήνη περνάει διαδοχικά από τα στάδια της Νέας Σελήνης, Πρώτου Τετάρτου, Πανσελήνου και Τελευταίου Τετάρτου, καθώς αλλάζει θέση σε σχέση με τη Γη:

Όταν η Σελήνη βρίσκεται πίσω από τη Γη σε σχέση με τον Ήλιο, αλλά όχι ακριβώς στην ίδια ευθεία, δείχνει ολόκληρη τη φωτισμένη επιφάνειά της και έχουμε Πανσέληνο. Αντίστοιχα όταν βρίσκεται μεταξύ Γης και Ήλιου, αλλά πάλι όχι ακριβώς στην ίδια ευθεία, δείχνει προς τη Γη το ημισφαίριο που δε φωτίζεται από τον Ήλιο με αποτέλεσμα να έχουμε Νέα Σελήνη, στις φάσεις του πρώτου και τελευταίου Τετάρτου τα τρία σώματα σχηματίζουν ορθογώνιο τρίγωνο.

Τι θα συμβεί όμως όταν τα τρία αυτά σώματα βρεθούν στην ίδια ευθεία;

Αν η Σελήνη βρεθεί ακριβώς στην προέκταση της ευθείας Ήλιος- Γη, αλλά με τη Γη να είναι ανάμεσα στα δύο σώματα, τότε η σκιά της Γης, καλύπτει τη Σελήνη (παρακάτω εικόνα). Η Σελήνη σκιάζεται και σχεδόν χάνεται από τον ουράνιο θόλο, έχοντας ένα αμυδρό κόκκινο χρώμα, το οποίο προέρχεται από το φως του Ήλιου που διαθλάται στην ατμόσφαιρα της Γης και φωτίζει τη Σελήνη. Για να καταλάβουμε αυτό το χρωματισμό της Σελήνης αξίζει να φανταστούμε την εικόνα της Γης από την επιφάνεια της Σελήνης. Κατά τη διάρκεια της έκλειψης, ο Ήλιος κρύβεται αρχικά πίσω από τη Γη, ώσπου στο τέλος φαίνεται μονάχα ένας λεπτός μηνίσκος. Στη φάση της ολικότητας ο Ήλιος έχει κρυφτεί ολοκληρωτικά πίσω από την Γη, το φως του όμως καθώς διαθλάται στην ατμόσφαιρα της Γη, κάνει τη Γη να φαίνεται σαν ένας σκοτεινός δίσκος με ένα στεφάνι στο χρώμα του ηλιοβασιλέματος που φωτίζει στη συνέχεια την Σελήνη, δίνοντάς της το χαρακτηριστικό χρώμα του χαλκού. Η έκλειψη Σελήνης είναι ορατή από πολύ μεγαλύτερη περιοχή της Γης. Συγκεκριμένα, η έκλειψη μπορεί να παρατηρηθεί από όσες περιοχές η Σελήνη βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Κατά συνέπεια είναι πολύ πιθανότερο να είναι ορατή από ένα τόπο μια ολική έκλειψη Σελήνης παρά Ηλίου.

Αν η ευθυγράμμιση των τριών σωμάτων δεν είναι τέλεια, τότε η Σελήνη μπορεί να καλυφθεί από την παρασκιά της Γης. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε έκλειψη από την παρασκιά της Σελήνης. Επιπλέον στην περίπτωση που η Σελήνη δεν εισέλθει ολόκληρη στον κώνο της (παρα)σκιάς της Γης τότε έχουμε μερική έκλειψης από την (παρα)σκιά της Γης.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛ

Μέλος της εταιρίας αστρονομίας και διαστήματος Βόλου.