Παρά θίν’ αλός. Θαλασσινά Θέματα στη Νεοελληνική Ζωγραφική

Έκθεση από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης και του Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη

Το λιµάνι του Βόλου, Κωνσταντίνος Βολανάκης

 Την Τετάρτη, 15 Φεβρουαρίου 2017 στις 20.00 εγκαινιάζεται στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, στην Αθήνα, η έκθεση «Παρά θίν’ αλός. Θαλασσινά Θέματα στη Νεοελληνική Ζωγραφική. Από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης και του Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη».

Εβδομήντα τέσσερις πολύτιμοι πίνακες της νεοελληνικής ζωγραφικής ολοκληρώνουν αυτή τη θεματική έκθεση με τα αντιπροσωπευτικά έργα των Κωνσταντίνου Βολανάκη, Βασίλειου Χατζή, Ιωάννη Αλταμούρα, Κωνσταντίνου Μαλέα, Νικόλαου Λύτρα, Κωνσταντίνου Παρθένη, Μιχάλη Οικονόμου, Νίκου Χατζηκυριάκου–Γκίκα, Γεράσιμου Στέρη, Σπύρου Παπαλουκά, Αγήνορα Αστεριάδη, Θάνου Τσίγκου, Πάρι Πρέκα, Γιάννη Γαΐτη, Παναγιώτη Τέτση, Δημοσθένη Κοκκινίδη, Κώστα Τσόκλη, Βασίλη Θεοχαράκη, Μαρίας Φιλοπούλου, Γιάννη Αδαμάκου, Θανάση Μακρή και Μιχάλη Μαδένη μεταξύ των άλλων. Όλα τα έργα προέρχονται από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης και του Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη, του Υπουργείου Πολιτισμού, της συλλογής Σωτήρη Φέλιου και του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη.

Η Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, επισημαίνει στον ομότιτλο κατάλογο της έκθεσης: «Μεσόγειος, θάλασσα γλυκιά, θάλασσα μάνα για τους λαούς που είχαν την τύχη και την ευλογία να γεννηθούνε στα παράλιά της. Θάλασσα που ενώνει, θάλασσα που πλουτίζει, θάλασσα που φωτίζει. Κάτω από την αιώνια λαμπάδα του ήλιου της δίνουν καρπούς οι πιο ευλογημένες ρίζες: η ελιά, η λεμονιά, η πορτοκαλιά, η άμπελος. Τα πιο μυριστικά φυτά: δάφνη και μύρτος, ρίγανη και φασκόμηλο, βασιλικός και δίκταμος, λεβάντα, διοσμαρίνι και θυμάρι. Όλη η χλωρίδα που χάρισε στην ποίησή μας τη μοσχοβολιά της: από την Σαπφώ ως τον Κάλβο, τον Σολωμό, τον Σικελιανό και τον Ελύτη…Πώς ήταν δυνατόν να μην εμπνεύσει τους Έλληνες καλλιτέχνες το συναρπαστικό θέμα και θέαμα της θάλασσας; Θάλασσα και θαλασσινά θέματα κυριαρχούν στην τέχνη που αναπτύχθηκε στην Ελλάδα από το 3000 π.Χ., από τις νωπογραφίες της Θήρας και της Μινωικής Κρήτης ως τις αγγειογραφίες με τριήρεις, ιστιοφόρα ή θαλασσινούς θεούς και ήρωες. Η θαλασσογραφία επιβιώνει στη λαϊκή τέχνη στη διάρκεια της μακράς τουρκικής δουλείας για να ξαναγεννηθεί με την αναγέννηση του ελληνικού κράτους μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος των Ελλήνων ναυτικών στον Αγώνα, οι τολμηρές επιχειρήσεις στην θάλασσα, οι ναυμαχίες θα προσπορίσουν πλούσια θέματα στην ιστορική ζωγραφική της Σχολής του Μονάχου. Νικηφόρος Λύτρας, Νικόλαος Γύζης, Κωνσταντίνος Βολανάκης ύμνησαν τα πάθη και τα κατορθώματα των Ελλήνων στη θάλασσα.»

Ακρωτήριο Σκύλαιον ΙΙ, 2011-2014, Παναγιώτης Τέτσης

Η επιμελήτρια της έκθεσης Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου τονίζει μεταξύ των άλλων: «Παρά θίν’ αλός: η ομηρική φράση της Ιλιάδας αποτελεί πολύτιμο λίθο της γλωσσικής μας παρακαταθήκης και συνάμα μας ταξιδεύει στο λεκτικό πλούτο που δημιουργήσαμε ως λαός, αναφερόμενοι στον απέραντο και μαγικό κόσμο της θάλασσας. Η θάλασσα στο ομηρικό έπος, το αρχετυπικό και πανάρχαιο σύμβολο της περιπλάνησης και περιπέτειας του ανθρώπου, θα ταυτιστεί με το ταξίδι, θα καθορίσει τον ελληνικό πολιτισμό και την ιστορική του συνέχεια. Το θέμα της έκθεσης, η θάλασσα, άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή του ελληνικού λαού, την ιστορία του, τα βιώματά του αποκτά συμβολικό χαρακτήρα στις μέρες μας και προτείνει στον επισκέπτη της έκθεσης, ένα ταξίδι πλημμυρισμένο από το φως και το χρώμα της Ελλάδας, παρακολουθώντας όλα τα στάδια της θαλασσογραφίας, από τα μέσα του 19ου αιώνα έως στις μέρες μας. Η έκθεση οργανώθηκε στις τρεις αίθουσες του Ιδρύματος Μ & Β Θεοχαράκη, ακολουθώντας μια διαδοχική εξέλιξη της ελληνικής θαλασσογραφίας από τον 19ο αιώνα στον 20ό αιώνα και διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες βάσει των μορφολογικών στοιχείων που τις διακρίνουν. Η σύντομη αυτή αναδρομή και οι αναφορές σε έργα Ελλήνων καλλιτεχνών αποτελεί μια προσπάθεια εικαστικής περιήγησης και γενικής θεώρησης της εξέλιξης της θαλασσογραφίας στη νεοελληνική τέχνη μέσα από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης και του Ιδρύματος Ευριπίδη Κουτλίδη. Από αυτήν την περιήγηση αναδεικνύεται όχι μόνο η εικαστική γραφή των διαφόρων δημιουργών αλλά και η ανανέωση και η νέα προσέγγιση του θέματος της θάλασσας από τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Τα θαλασσινά θέματα διατρέχουν όλη την ιστορία της νεοελληνικής τέχνης αναδεικνύοντας την κομβική σημασία του Αιγαίου στον προσδιορισμό της ελληνικής ταυτότητας, και επιβεβαιώνοντας τον Οδυσσέα Ελύτη πως η θάλασσα είναι η κληρονόμος της ελληνικής παράδοσης.»

Την έκθεση συνοδεύει ομότιτλο πολυσέλιδο λεύκωμα με κείμενα των Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα και Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου.


Επιμέλεια έκθεσης: Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου


Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, Βασ.Σοφίας 9 και Μέρλιν 1, Αθήνα
Διάρκεια έκθεσης: 15 Φεβρουαρίου – 7 Μαΐου 2017
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00 και Πέμπτη: 10:00-20:00