Ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα

Περιγραφή Έργου

1. Εισαγωγή

Το 2011 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε την Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα (Task Force for Greece, TFGR) προκειμένου αυτή να συντονίσει την παροχή τεχνικής βοήθειας προς την Ελλάδα για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το 2012 μετά από πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης ζητήθηκε από τη Γερμανία να αναλάβει τα καθήκοντα του «Συντονιστή» για την παροχή τεχνικής βοήθειας στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σε συνεργασία με τη γερμανική κυβέρνηση – εκπροσωπούμενη από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας και Τεχνολογίας (BMWi) – και με την υποστήριξή της TFGR, το ελληνικό Υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) εκκίνησε και συντόνισε το διάλογο για το σχεδιασμό ενός μεταρρυθμιστικού προγράμματος, του «Οδικού Χάρτη για Μεταρρυθμίσεις στην Ελληνική Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση». Η Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) υπήρξαν ενεργά μέρη σε όλες τις σχετικές διαδικασίες. Ο Οδικός Χάρτης ολοκληρώθηκε και υπογράφτηκε από το ΥΠΕΣ, το BMWi, την ΕΝΠΕ, την ΚΕΔΕ και την TFGR τον Απρίλιο του 2012. Το έγγραφο αυτό παρέχει μια επισκόπηση των συμφωνημένων μεταρρυθμιστικών μέτρων και των σχετικών τεχνικών ζητημάτων ομαδοποιημένων σε πέντε πυλώνες.

2. Μεθοδολογία υλοποίησης

Το Νοέμβριο του 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε στην Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) την υλοποίηση ενός έργου παροχής τεχνικής βοήθειας για την «Ενδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα»

Για περισσότερα από 30 έτη, η ενδυνάμωση των οργανωσιακών ικανοτήτων αποτελεί κεντρικό στοιχείο των υπηρεσιών που παρέχει η GIZ. Ανά την υφήλιο παρέχει συμβουλές σε ανθρώπους και οργανισμούς επί...
διεργασιών μετασχηματισμού και προσαρμογής.

Η GIZ υποστηρίζει ανθρώπους για την απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων, δεξιοτήτων και διαχειριστικών ικανοτήτων. Η GIZ υποστηρίζει οργανισμούς, δημόσιους φορείς και ιδιωτικές επιχειρήσεις προκειμένου να βελτιστοποιήσουν τις οργανωσιακές, διαχειριστικές και παραγωγικές διεργασίες τους.

Το πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο παίζει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας των μεταρρυθμίσεων. Χωρίς ευνοϊκό περιβάλλον, οι αλλαγές παραμένουν επιφανειακές και δεν έχουν καμία πραγματική μεσοπρόθεσμη επίδραση. Μακροπρόθεσμα, η επίδραση μπορεί να επιτευχθεί μόνο εφόσον όλες οι δράσεις και στρατηγικές συντονίζονται αποτελεσματικά και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν εμπλακεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις. Στην GIZ, η ανάπτυξη οργανωσιακών ικανοτήτων έχει να κάνει με την ενδυνάμωση των εταίρων μας και την ενεργοποίηση της δυναμικής τους. Λόγω της πολυπλοκότητας των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων, το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θα επικεντρωθεί στα πλέον κρίσιμα πεδία του Οδικού Χάρτη για ενδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θα υποστηρίξει τόσο στοχευμένες δράσεις για γρήγορες επιτυχίες όσο και την επεξεργασία προτάσεων για μεταρρυθμίσεις στο ευρύτερο πλαίσιο.

Μια συνεκτική μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και των δημοτικών υπηρεσιών ενισχύει την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της παροχής υπηρεσιών προς τον πολίτη. Η προσέγγιση αυτή δε θα πρέπει να επικεντρωθεί στην απλή αναδιάρθρωση, όσο στην ανάπτυξη των ικανοτήτων της διοίκησης να σχεδιάζει, να υλοποίει και να παρακολουθεί δραστηριότητες καθώς και να αξιοποιεί αποδοτικά τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία. Η τεχνική συνεργασία συμβάλει στην αλλαγή διαδικασιών, εισάγει ποιοτικά κριτήρια και πρακτικές εργασίας προσανατολισμένης στα αποτελέσματα, και βελτιώνει τα συστήματα ρυθμίσεων και κινήτρων στην δημόσια διοίκηση.

Το έργο υλοποιείται σε διάστημα 8 μηνών, από το Νοέμβριο τους 2013 έως τον Ιούλιο του 2014.

Γενικότερα, η τεχνική βοήθεια θα βασιστεί στην ακόλουθη μεθοδολογία:

• Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης σε σχέση τόσο με τις ιδιαίτερες συνθήκες σε κάθε δήμο όσο και με το ευρύτερο θεσμικό και λειτουργικό πλαίσιο (νομοθεσία, αρμοδιότητες και εξουσίες, συντονισμός με άλλους φορείς κτλ.).
• Κατανόηση και εξοικείωση με βέλτιστες πρακτικές από δήμους ευρωπαϊκών κρατών λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες του κάθε ελληνικού δήμου.
• Ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων και διαδικασιών για την αύξηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των πιλοτικών δήμων στους επιλεγμένους τομείς.
• Διατύπωση προτάσεων για τη μεταρρύθμιση του γενικού πλαισίου για την Αυτοδιοίκηση.

Το έργο θα αξιοποιήσει τις εμπειρίες Ελλήνων και διεθνών εμπειρογνωμόνων, ακαδημαϊκών και συμβούλων σύμφωνα με τις ανάγκες.

Η βασικοί άξονες εργασίας θα εφαρμοστούν σε διάφορές μορφές κατά τη διάρκεια του έργου:

1. Για την ανάλυση υφιστάμενων πρακτικών και ενδεχόμενων ελλείψεων, αδυναμιών και προκλήσεων θα διεξαχθεί μια σειρά συνεντεύξεων με τους άμεσα σχετιζόμενους στους δήμους (αιρετούς, υπηρεσιακούς παράγοντες κοκ.). Επιπλέον συνεντεύξεις θα διεξαχθούν με άλλους εμπλεκόμενους φορείς, ιδιαίτερα με σχετικά υπουργεία, διαχειριστικές αρχές, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Η ανάλυση θα επικεντρωθεί στις ιδιαίτερες συνθήκες στους δήμους όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο. Σκοπός της ανάλυσης είναι ο σχηματισμός μιας σαφούς εικόνας των δυνατοτήτων για μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο και άμεσα αποτελέσματα σε δημοτικό επίπεδο.
2. Στη βάση των αναλύσεων θα εντοπιστούν αντίστοιχες βέλτιστες πρακτικές από άλλα ευρωπαϊκά κράτη και θα παρουσιαστούν με διάφορους τρόπους, όπως εργαστήρια, σεμινάρια επιμόρφωσης κοκ. Οι βέλτιστες πρακτικές θα επιλεγούν λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες του Ελληνικού συστήματος.
3. Σχετικά με την υποστήριξη μελλοντικών εφαρμογών, το έργο θα δημιουργήσει τόσο κατευθυντήριες γραμμές και οδηγούς αλλά και εύκολα στην χρήση τους εργαλεία. Αυτά θα αναπτυχθούν από κοινού με τους πιλοτικούς δήμους για να εξασφαλιστεί η αντιστοιχία με τις ιδιαίτερες συνθήκες που αυτοί αντιμετωπίζουν.
4. Έχουν προβλεφθεί δράσεις επιμόρφωσης και υποστήριξης. Αυτές θα σχεδιαστούν ειδικά και θα παρασχεθούν κατά περίπτωση.
5. Για τη διασφάλιση της συνάφειας του περιεχομένου των προτάσεων για μεταρρυθμίσεις, θα πραγματοποιηθούν εργαστήρια με τη συμμετοχή στελεχών από όλους τους πιλοτικούς δήμους.

Οι δράσεις αυτές θα επικεντρωθούν σε πέντε πιλοτικούς δήμους:

• Δήμος Καρπενησίου (ορεινός δήμος)
• Δήμος Πρεσπών (μικρός δήμος)
• Δήμος Σκοπέλου (νησιωτικός δήμος)
• Δήμος Σπάρτης (ημιαστικός δήμος)
• Δήμος Θεσσαλονίκης (αστικός δήμος)

3. Ενότητες του Έργου

   1. Επιχειρησιακός Σχεδιασμός, Αναπτυξιακά Προγράμματα και Διαρθρωτικά Ταμεία

Η ανάλυση του πλαισίου προγραμματισμού και των υφιστάμενων ικανοτήτων και δομών θα πραγματοποιηθεί για τον εντοπισμό των δυνατών και αδύναμων σημείων στις υφιστάμενες δομές για σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση αναπτυξιακών προγραμμάτων. Κατά αυτόν τον τρόπο θα καθοριστούν οι απαιτούμενες ικανότητες ανά κατηγορία δήμου με προοπτική εφαρμογής σε εθνικό επίπεδο. Θα πραγματοποιηθούν δράσεις επιμόρφωσης και ενδυνάμωσης ικανοτήτων σε όλους τους πιλοτικούς δήμους. Σε πεδία, όπου οι δομές προγραμματισμού είναι ιδιαίτερα αδύναμες, θα σχεδιαστούν ιδιαίτερα μέτρα για την κάλυψη των βασικών αναγκών κατά την ανάπτυξη των αναγκαίων σχεδίων.

Βασισμένες σε ευρωπαϊκές εμπειρίες, που θα μελετηθούν μέσω εργαστηρίων στους πιλοτικούς δήμους, θα αναπτυχθούν συστάσεις για ένα πρότυπο προγραμματισμού, σχεδιασμού και αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων για την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Τα παραπάνω θα εφαρμοστούν στους πιλοτικούς δήμους και δεδομένης της στενότητας χρόνου θα έχουν απόλυτη προτεραιότητα.

Αναμενόμενα αποτελέσματα:

• Ενισχυμένες ικανότητες και δομές για σχεδιασμό, εφαρμογή και παρακολούθηση αναπτυξιακών προγραμμάτων στους πιλοτικούς δήμους.
• Βελτίωση του 5ετούς και ετήσιου επιχειρησιακού σχεδιασμού στους πιλοτικούς δήμους.
• Εγκατάσταση ενός συστήματος διασφάλισης της ποιότητας για επιχειρησιακά σχέδια βασιζόμενου σε σαφή και μετρήσιμα κριτήρια.
• Ανάπτυξη κατάλληλων οργανωσιακών προτύπων για τον προγραμματισμό, το σχεδιασμό, και την αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων για την προγραμματική περίοδο 2014-2020.

2. Οργανωσιακές Δομές, Ανθρώπινο Δυναμικό, Οικονομική Διαχείριση

Η προσέγγιση περιλαμβάνει στοχευμένες παρεμβάσεις και διασφάλιση του κεντρικού ρόλου και της συμμετοχής όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Μέσω της υποστήριξης για την ανάπτυξη ιδιαίτερων διοικητικών δομών στη βάση των ιδιαίτερων αναγκών των δήμων σε αστικές, ημιαστικές, ορεινές, νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές και των ευρωπαϊκών εμπειριών από συγκρίσιμους δήμους, θα ενισχυθούν οι ικανότητες των υπηρεσιών σε όλα τα πεδία. Αυτό απαιτεί την αξιολόγηση των συγκεκριμένων δομών με σκοπό να ληφθούν υπόψιν οι συγκεκριμένοι διαθέσιμοι χρηματικοί και ανθρώπινοι πόροι και να αποφευχθούν γενικά και αναντίστοιχα σχέδια.

Για την επίτευξη λειτουργικού αποτελέσματος, η αναδιάρθρωση των δομών και του προσωπικού θα πρέπει να συνυπολογίσει τις ιδιαιτερότητες των τοπικών αρχών. Έτσι, θα πρέπει να οργανωθεί μια συμμετοχική διαδικασία για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του έργου. Αυτό περιλαμβάνει την επίτευξη απαραίτητων μηχανισμών συνεργασίας ανάμεσα σε όλα τα μέρη.

Μέσω της ανάλυσης της δομής των δαπανών, θα εντοπιστούν αδυναμίες στην οικονομική διαχείριση σε τοπικό επίπεδο και θα αναπτυχθούν στοχευμένα εργαλεία και θα πραγματοποιηθούν δράσεις επιμόρφωσης. Εσωτερικές λειτουργίες και διαδικασίες ελέγχου θα ενισχυθούν βασιζόμενες σε διεθνείς βέλτιστες πρακτικές και πρότυπα.

Αναμενόμενα αποτελέσματα:

• Ενδυναμωμένες οργανωτικές δομές στους δήμους
• Αποδοτική και αποτελεσματική υλοποίηση της αναδιάρθρωσης δομών και προσωπικού
• Ενισχυμένος εσωτερικός έλεγχος και οικονομική διαχείριση