Ροδούλα Ζήση: Το Πολιτικό Όραμα, ζητούμενο για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης

Άρθρο – παρέμβαση της Αντιπροέδρου της Βουλής και Προέδρου της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, με αφορμή την επέτειο της Ημέρας της Ευρώπης

Στις 9 Μαΐου του 1950, ο Robert Schuman, με την περίφημη Δήλωσή του, πρότεινε τη δημιουργία μιας θεσμικά οργανωμένης Ευρωπαϊκής Κοινότητας με στόχο την ειρηνική συνύπαρξη και την ευημερία των λαών της Ευρώπης. Η Δήλωση Schuman θεωρείται συμβολικά η απαρχή της αργόσυρτης πολιτικής διαδικασίας που έχει οδηγήσει στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό, έχει καθιερωθεί να εορτάζεται ως η Ημέρα της Ευρώπης, σε...
όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Φέτος, η Ημέρα της Ευρώπης γιορτάζεται μέσα σε ένα κλίμα αβεβαιότητας και ρευστότητας, καθώς όχι μόνο η χώρα μας, αλλά όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αντιμέτωπες με μια κρίση που απαιτεί απαντήσεις. Πράγματι, δεν πρόκειται απλά για μια κρίση δημοσιονομική ή οικονομική, αλλά για κρίση πρώτα από όλα πολιτική, όπως πολιτικές οφείλουν να είναι οι απαντήσεις που θα δώσουν οι πολιτικές ηγεσίες της Ευρώπης σε αυτήν. Είναι μια κρίση – πρόκληση που φέρνει στην επιφάνεια τόσο τις μεγάλες επιτυχίες, αλλά και τις μεγάλες ελλείψεις του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος, στη σημερινή του μορφή.

Από την 9^η Μαΐου 1950 μέχρι σήμερα, η μεγάλη Ευρωπαϊκή Περιπέτεια έχει διανύσει πολύ δρόμο και έχει πετύχει πράγματα που κάποτε αποτελούσαν τολμηρά όνειρα μερικών γενναίων οραματιστών. Είναι λάθος να υποτιμούμε τα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Οικονομικά, η Κοινή Αγορά άνοιξε το δρόμο για την αναγέννηση της ηπείρου μας και για την ευημερία που ακολούθησε και που σήμερα οι λαοί της θεωρούν, και πολύ ορθά, ως κεκτημένο δικαίωμα. Πολιτικά, κατέστησε την ιδέα ενός πολέμου μεταξύ των μελών της αδιανόητη. Και μόνο αυτό το τελευταίο θα άξιζε για να δημιουργήσουμε εκ νέου την Ένωση, αν δεν υπήρχε ήδη.

Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι και δεν πρέπει ποτέ να γίνει αντιληπτή ως μια μεγάλη Κοινή Αγορά ή ως μια οικονομική ένωση μεταξύ κρατών με κάποια κοινά συμφέροντα και τίποτε περισσότερο. Είναι μια Ένωση κρατών και λαών με κοινό όραμα. Το όραμα αυτό είναι η Δημοκρατία, η Δικαιοσύνη, η Ειρήνη. Αυτό ήταν το όραμα του Schuman, του Monnet και του Spinelli, μεταξύ άλλων, ανθρώπων που έβλεπαν την Ευρώπη να κινείται με μικρά μεν βήματα, αλλά προς ένα δεδομένο ανώτερο στόχο. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα όραμα βαθύτατα πολιτικό, με την υψηλότερη σημασία του όρου. Σήμερα, οι λαοί της Ευρώπης έχουν δικαίωμα να ρωτούν τις ηγεσίες τους αν το πολιτικό αυτό όραμα έχει χαθεί κι αν το μόνο που υπάρχει είναι επιμέρους εθνικά συμφέροντα που συγκρούονται μεταξύ τους, όπως πάντα στην Ευρωπαϊκή Ιστορία.

Η απάντηση που δίνει η Ελλάδα, τόσο μέσω της έντονης, πιεστικής και διεκδικητικής πολιτικής της κυβέρνησης τους τελευταίους 18 μήνες, όσο και δια της Βουλής, και μάλιστα ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης, είναι πως όχι, η Ευρώπη δεν έχει χάσει το πολιτικό όραμα που της δίνει υπόσταση και νόημα. Τουλάχιστον, όχι όσο υπάρχουν ακόμη πολιτικοί ταγοί και εκφραστές του λαϊκής βούλησης που θέλουν μια Ευρώπη όχι απλή διεκπεραιώτρια τεχνοκρατικής φύσεως, αλλά μια Ευρώπη που κάνει χρήση των καλύτερων τεχνοκρατικών και επιστημονικών εργαλείων, όχι ως αυτοσκοπό, αλλά ως εργαλείο για κάτι περισσότερο.

Η Επέτειος της 9^η Μαΐου τιμάται στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ηπείρου ως η ημέρα της Νίκης στον αγώνα κατά του ναζισμού και του φασισμού. Δεν πρόκειται για απλή σύμπτωση, αλλά για μια ευκαιρία να γίνει η σύνδεση ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον, ανάμεσα στην Ιστορία και την ελπίδα για μια καλύτερη κοινή πορεία των λαών της Ευρώπης. Πράγματι, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τα διδάγματα της Ιστορίας, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για διδάγματα που δεν ανάγονται πίσω στο μακραίωνο ιστορικό παρελθόν, αλλά για εμπειρίες μόλις δύο γενεών πριν. Εμπειρίες, οι οποίες στην πατρίδα μας είναι ιδιαίτερα ζωντανές και βιωματικές, καθώς αυτός ο τόπος και αυτός ο λαός πλήρωσε όσο λίγοι. Όχι μόνο στη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής, αλλά και μετά, με τον αδελφοκτόνο εμφύλιο και την πολιτική αστάθεια που, μετά από αγώνες και θυσίες τριών σχεδόν δεκαετιών, οδήγησε στη Δημοκρατία μας.

Το δίδαγμα της Ημέρας της Ευρώπης είναι ότι το όραμα για μια Ενωμένη Ευρώπη γεννήθηκε μέσα από τα ερείπια μιας ηπείρου καθημαγμένης από μια πολεμική αναμέτρηση που όμοιά της δεν είχε δει μέχρι τότε ο κόσμος, ούτε έχει δει (ευτυχώς) έκτοτε. Γεννήθηκε, όταν μερικοί εμπνευσμένοι πολιτικοί ηγέτες έδωσαν σάρκα και οστά στην απαίτηση των λαών της Ευρώπης, «ποτέ ξανά». Ποτέ ξανά φασισμός και δικτατορία, ποτέ ξανά ρατσισμός και μισαλλοδοξία, ποτέ ξανά πόλεμος. Η Ιστορία μας διδάσκει ότι η Ενωμένη Ευρώπη γεννήθηκε για να δώσει οριστικό τέλος σε όλα αυτά και να εγγυηθεί ένα μέλλον ελευθερίας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης και ευημερίας σε όλους τους Ευρωπαίους. Αυτό το όραμα για την Πολιτική Ευρώπη, για την Ευρώπη της Δημοκρατίας, της Ειρήνης και της Αλληλεγγύης μεταξύ των λαών οφείλει να είναι ο οδηγός μας και στη σημερινή κρίσιμη συγκυρία. Δεν πρόκειται για απλό πολιτικό ζητούμενο: το απαιτεί η Ιστορία.

Ροδούλα Αθ. Ζήση

Β’ Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων

Πρόεδρος Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων

Βουλευτής Μαγνησίας