Αειφόρος και Βιώσιμη Ανάπτυξη των Νησιωτικών Περιοχών

...μέσω των μορφών του Ήπιου Εναλλακτικού Τουρισμού

Παρουσιάζεται την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου (κλικ) στις δημοτικές αρχές και στους ενδιαφερόμενους πολίτες και φορείς, η ερευνητική μελέτη, που εκτελέσθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Γεωπονική Σχολή και σχολή Δασολογίας) σε συνεργασία με το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος με χρηματοδότηση από τον Δήμου Σκοπέλου.

Τα μέλη της κύριας ερευνητικής ομάδας Νίνα Σ. Διονυσίου, Γεωπόνος PhD, MSc, Επιστημονικός Συνεργάτης Α.Π.Θ. και Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Ντόνου Ελευθερία, Μηχανικός Περιβάλλοντος, MSc, Επιστημονικός Συνεργάτης Α.Π.Θ. και Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος γράφουν στην efimerida sporades γι' αυτή τη μελέτη:

«Οι νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες δεν ανήκουν στους δημοφιλείς τουριστικούς πληθυσμούς, δεν παρουσιάζουν μεγάλη τουριστική ανάπτυξη και αποτελούν ένα παραμελημένο πεδίο ενδιαφέροντος από την Πολιτεία, με έλλειψη σχετικών στρατηγικών ανάπτυξης, χρηματοδοτήσεων και άλλων αναπτυξιακών δραστηριοτήτων.

Αν εξαιρεθεί η εποχιακή συσσώρευση του καλοκαιρινού τουρισμού, οι νησιωτικές εκτάσεις εξακολουθούν να βιώνουν την εγκατάλειψη και υποβάθμιση της γης και των παραδοσιακών επαγγελμάτων, την εγκατάλειψη των αγροτικών και...
κτηνοτροφικών ενασχολήσεων και την παραγωγή τοπικών αγροτικών προϊόντων, την ερήµωση και την καταστροφή του οικιστικού πλούτου, τη δραματική μείωση του εντόπιου πληθυσμού.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια προωθείται ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο των νησιωτικών περιοχών και επιχειρείται η «αξιοποίησή» τους στα πλαίσια της «αειφόρου» ή «βιώσιµης» ανάπτυξης τους. Όταν αναφερόμαστε σε μια εναλλακτική και βιώσιμη μορφή του τουρισμού, κατά κανόνα αναφερόμαστε στον αγροτουρισμό ο οποίος συμβάλλει έτσι ώστε ο επισκέπτης να γνωρίσει τις αγροτικές περιοχές, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και τη καθημερινή ζωή των κατοίκων, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Επιπλέον, ο αγροτουρισμός φέρνει τον επισκέπτη σε επαφή με τη φύση και με τις δραστηριότητες στην ύπαιθρο, στις οποίες θα μπορεί να συμμετέχει και με αυτές να ψυχαγωγηθεί. Επιπλέον, κινητοποιεί τις παραγωγικές, πολιτισμικές και αναπτυξιακές δυνάμεις του τόπου συμβάλλοντας έτσι στην περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή του.

Συγκεκριμένα για τις Βόρειες Σποράδες, τα στοιχεία που μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης των τουριστών που ενδιαφέρονται για τον εναλλακτικό τουρισμό είναι: το ήπιο κλίμα τους, η εναλλαγή του τοπίου που παρουσιάζουν, ο φυσικός τους πλούτος, που ιδιαίτερα για το νησί της Σκοπέλου η έντονη δασική βλάστηση τού προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου, οι πολυάριθμες πεντακάθαρες ακτές και η ύπαρξη φυσικών κόλπων για την προσάραξη σκαφών και τη δημιουργία μαρίνων, τα τοπικά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα (π.χ. δαμάσκηνο Σκοπέλου) και το πολιτιστικό απόθεμα των νησιών (αρχαιολογικοί χώροι, μοναστήρια και άλλα πολιτιστικά μνημεία).

Τα είδη του εναλλακτικού τουρισμού που θα μπορούσαν να ενισχυθούν στην περιοχή είναι: ο θαλάσσιος τουρισμός, οικοτουρισμός, ο πολιτιστικός και ο θρησκευτικός τουρισμός, και δευτερευόντως ο συνεδριακός και αθλητικός τουρισμός καθώς και ο τουρισμός γευσιγνωσίας.

Δεν θα πρέπει να αγνοηθεί ο σημαντικός ρόλος της τόνωσης της παραγωγής και της προώθησης των τοπικών προϊόντων. Τα οφέλη της αξιοποίησης των τοπικών προϊόντων με την ανάδειξη, προβολή, και προώθησή τους είναι πολυδιάστατα και δεν αφορούν μόνο τον πρωτογενή τομέα της παραγωγής αλλά και τον δευτερογενή (τυποποίηση και μεταποίηση), το εμπόριο, τις επιχειρήσεις εστίασης και τουρισμού και τους καταναλωτές.

Είναι απαραίτητο να τονισθεί ότι θα πρέπει παράλληλα να υπάρχει αειφορική διαχείριση και αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της περιοχής. Η φύση έχει πολλαπλό ρόλο και η αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος συμβάλλει στην τουριστική και συνεπώς στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.

Ως μέλη της κύριας ερευνητικής ομάδας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι σε αυτή την κατεύθυνση στηρίχτηκε και η ερευνητική μελέτη, που εκτελέσθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Γεωπονική Σχολή και σχολή Δασολογίας) σε συνεργασία με το Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος με χρηματοδότηση από τον Δήμου Σκοπέλου και η οποία παραδίδεται και παρουσιάζεται στις δημοτικές αρχές και στους ενδιαφερόμενους πολίτες και φορείς, την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2013, στο νησί της Σκοπέλου.

Στόχος ήταν η εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης του Δήμου Σκοπέλου με σκοπό τη διεύρυνση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής, την επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, την αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Στη συγκεκριμένη μελέτη αφού καταγράφηκε η υπάρχουσα κατάσταση της περιοχής μελέτης, στη συνέχεια αναπτύχθηκαν γεωγραφικά υπόβαθρα με τα δεδομένα αναφοράς, τα οποία αποτυπώθηκαν σε θεματικούς χάρτες. Κατόπιν, αφού αναλύθηκαν εκτεταμένα τα πλεονεκτήματα και οι αδυναμίες του νησιού, αποτιμήθηκαν οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες ανάπτυξης του τουρισμού και εξετάσθηκαν οι απειλές, αναπτύχθηκε σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής και ορίσθηκαν οι άξονες προτεραιότητας των μέτρων, των ειδικών στόχων και των στρατηγικών επεμβάσεων στην περιοχή με στόχο την βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη της. Οι στρατηγικές ανάπτυξης που προτάθηκαν είχαν ως γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη του δασικού πλούτου, την προώθηση ήπιων μορφών τουρισμού και την αύξηση της παραγωγής και της προώθησης των τοπικών προϊόντων.

Βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα όλων των παραπάνω προτεινόμενων δράσεων αποτελεί πρωτίστως η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων του νησιού. Πρώτοι από όλους πρέπει να αναγνωρίσουν την ιδιαίτερη αξία του φυσικού πλούτου του νησιού τους όπως επίσης και τις τουριστικές δυνατότητες που έχει εκτός από τον μαζικό τουρισμό, που είναι ήδη αρκετά ανεπτυγμένος.

Νίνα Σ. Διονυσίου, Γεωπόνος PhD, MSc, Επιστημονικός Συνεργάτης Α.Π.Θ. και Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος

Ντόνου Ελευθερία, Μηχανικός Περιβάλλοντος, MSc, Επιστημονικός Συνεργάτης Α.Π.Θ. και Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος»